«Φωτοβιο-διασπώμενες» πλαστικές σακούλες – η νέα φενάκη;

Το πλαστικό επιβαρύνει ποικιλοτρόπως το φυσικό περιβάλλον. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούνται παράγωγα του πετρελαίου στα ιδιαίτερα ρυπογόνα πετροχημικά εργοστάσια. Η καύση του απελευθερώνει διοξίνες, σωματιδιακή ύλη, πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες και άλλες τοξικότατες ουσίες (ανάλογα πάντοτε με τη σύστασή τους), που απορροφώνται από τα φυτά (ελιές κ.λπ.) και ζώα. Οι πλαστικοποιητές επίσης που περιέχονται σε αυτά είναι λίαν επιβλαβείς για τους ζωντανούς οργανισμούς. Σε αυτούς (και τα παρασιτοκτόνα) οφείλεται η λεγόμενη εκθήλυνση του περιβάλλοντος με συνακόλουθες βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα. Στη θάλασσα, το πλαστικό γίνεται αιτία θανάτου ακόμη και για μεγάλα ζώα, όπως οι θαλάσσιες χελώνες που το τρώνε νομίζοντας πως είναι μέδουσες με συνέπεια να ψοφούν. Το κατατεμαχισμένο πλαστικό απορροφάται από μικροοργανισμούς και στη συνέχεια ανεβαίνει στην τροφική αλυσίδα, και επιστρέφει στον άνθρωπο. Πλαστικά όπως το πολυαιθυλένιο δεν διασπώνται σε μοριακό επίπεδο, μόνο τεμαχίζονται μηχανικά λόγω γήρανσης. Επιπλέον, τα πλαστικά γενικώς είναι ογκώδη (καταναλώνουν χώρο στους χώρους ταφής) και δημιουργούν προβλήματα στα εργοστάσια διαχείρισης των σύμμεικτων σκουπιδιών. Εκτός των προαναφερθέντων, οι κλασσικές πλαστικές σακούλες αν δεν συλλεχθούν στους κάδους των σκουπιδιών παρασύρονται και σκορπίζονται από τον αέρα με τα γνωστά αντιαισθητικά αποτελέσματα στο τοπίο.
Γι' αυτούς τους λόγους, η μείωση της χρήσης πλαστικού, και ιδίως στη μορφή των συσκευασιών και της πλαστικής σακούλας για τα ψώνια, είναι απολύτως απαραίτητη, και προϋποθέτει ενέργειες τόσο από το κράτος (περιοριστική νομοθεσία, αντικίνητρα) όσο και από τους πολίτες (αλλαγή καθημερινών συνηθειών).
Αντί όμως να παρθούν τέτοια μέτρα, επισημαίνουμε ότι κυκλοφορούν νέες πλαστικές σακούλες από φωτοδιασπώμενο υλικό (πολυαιθυλένιο με προ-οξειδωτικά πρόσθετα) οι οποίες παρουσιάζονται από τις εταιρείες που τις προωθούν ως «φωτοβιο-διασπώμενες» ή απλά «βιο-διασπώμενες» και επομένως δήθεν «οικολογικές» και άρα ως λύση στο πρόβλημα! Σακούλες τέτοιες διατίθενται από επώνυμες αλυσίδες υπερκαταστημάτων και άλλους και μάλιστα έχουν πάνω το σήμα PE-HD (πολυαιθυλένιο) καθώς και το σήμα ή την διευκρίνηση ότι είναι ανακυκλώσιμο υλικό!
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε τις σοβαρές αμφιβολίες μας για τις τρεις ιδιότητες που αποδίδονται στις σακούλες αυτές:
1) Χαρακτηρίζονται ως «Φωτο-βιο-διασπώμενες»: Το πολυαιθυλένιο όμως με προ-οξειδωτικά πρόσθετα δεν έχει αποδειχθεί πέρα από κάθε αμφιβολία ότι εκτός από φωτοδιασπώμενο είναι και βιοδιασπώμενο. Υλικά με ψεύτικη προβολή της ιδιότητας "βιοδιασπώμενα" έχουν ήδη καταδικαστεί από Ευρωπαϊκά δικαστήρια [*1]. Οι σακούλες που είναι πραγματικά βιοδιασπώμενες (δηλαδή κατάλληλες για κομποστοποίηση) θα πρέπει να έχουν την αντίστοιχη σήμανση [*2] η οποία πιστοποιεί ότι το υλικό είναι πραγματικά βιοδιασπώμενο υπό συνθήκες κομποστοποίησης σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκό πρότυπο EN 13432 / EN 14995 (αυτή η πιστοποίηση είναι ήδη υποχρεωτική σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και επεκτείνεται σε άλλες). Το που καταλήγουν αυτές οι σακούλες στην Ελλάδα είναι άγνωστο και ανεξέλεγκτο. Πάντως σίγουρα δεν συλλέγονται για κομποστοποίηση και δεν πληρούν καν τις απαιτήσεις ενός βιοδιασπώμενου υλικού κατάλληλου για κομποστοποίηση.
2) Χαρακτηρίζονται ως «Ανακυκλώσιμες»: Η σακούλες όμως αυτές δεν είναι ανακυκλώσιμες. Εάν τυχόν αναμειχθεί αυτό το πολυαιθυλένιο που περιέχει προ-οξειδωτικά με άλλο απλό πολυαιθυλένιο προς ανακύκλωση τότε όλο το ανακυκλωμένο υλικό που προκύπτει είναι μη αξιοποιήσιμο και καταστρέφεται γιατί μετατρέπεται σε ελαττωματικό ή φωτο-διασπώμενο ανακυκλωμένο υλικό λόγω των πρόσθετων προ-οξειδωτικών. Επομένως η απόρριψη των πλαστικών αυτών σε κάδους ανακύκλωσης δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην ανακύκλωση πλαστικών!
3) Χαρακτηρίζονται ως «Οικολογικές»: Αποδεικνύονται όμως ακόμα πιο επιβλαβείς από τις κλασικές πλαστικές σακούλες διότι όταν εκτεθούν αρκετά στο φως και φωτο-διασπαστούν σε πάρα πολύ μικρά, σχεδόν αόρατα με γυμνό μάτι, κομματάκια, ρυπαίνουν μαζικά το περιβάλλον, συσσωρεύονται επί χρόνια και είναι αδύνατον να ελεγχθούν. Για τα σοβαρότατα προβλήματα για τα έμβια όντα βλ. παραπάνω.
Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου προτείνει στα καταστήματα να διαθέτουν και να προτρέπουν τους πελάτες τους έναντι κινήτρων να χρησιμοποιούν τσάντες απεριόριστης χρήσης για τα ψώνια από ανθεκτικό βαμβακερό ή συνθετικό ύφασμα. Στην περίπτωση που επιμένουν να χρησιμοποιούν σακούλες, προτιμότερες είναι οι πραγματικά βιοδιασπώμενες που είναι κατασκευασμένες από άμυλο και έχουν την πιστοποίηση που αναφέρεται στην υποσημείωση [*2].
Α. Ερωτώνται οι επιχειρήσεις πολυκαταστημάτων και σουπερ-μάρκετ:
μήπως οι πλαστικές σακούλες που διαθέτουν στους πελάτες τους είναι ακριβώς οι προαναφερθείσες επιβαρυντικές για το περιβάλλον; Τι σκοπεύουν να πράξουν σχετικά; Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου ζητά την άμεση απόσυρσή τους!
Β. Ερωτώνται οι αρμόδιοι φορείς, δηλ. η Διεύθυνση Περιβάλλοντος, ο ΕΣΔΑΚ και οι Δήμοι:
τι προτίθενται να πράξουν για να λήξει αμέσως αυτή η νέα επιβάρυνση του περιβάλλοντος, στο όνομα δήθεν της “προστασίας” του; Τι μηχανισμούς ελέγχου προτίθενται να υλοποιήσουν, και μάλιστα χωρίς περίοδο “χάριτος”; Ποια σχετικά προγράμματα ενημέρωσης του κοινού προτίθενται να υλοποιήσουν, που θα περιλαμβάνουν και εκστρατεία κατά της χρήσης πλαστικών σακουλών και συσκευασιών;
Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου
Σημειώσεις:[*1] http://www.european-bioplastics.org/index.php?id=162
[*2] Το σήμα «The protected "compostablity label" ("seedling") μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε πιστοποιημένα προϊόντα τυπωμένο πάνω στο προϊόν μαζί με τον αριθμό πιστοποίησης για να μπορεί να ελεγχθεί η συμμόρφωση.