Time: Bernake το Πρόσωπο της Χρονιάς 2009!

Ένας φαλακρός άντρας με γκρίζα γένια και κουρασμένο βλέμμα κάθεται στο τεράστιο γραφείο του στην Ουάσιγκτον και μιλάει για την οικονομία. Δεν έχει επιβλητικό παρουσιαστικό. Δεν είναι συναρπαστικός ρήτορας. Τα επιχειρήματά του δεν έχουν κομματική ή ιδεολογική χροιά. Έχουν μεθοδικό χαρακτήρα, στηρίζονται σε στοιχεία και στην πρόσφατη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία. Όταν αγνοεί κάτι, δεν ξεσπάει ούτε μπλοφάρει. Ο λόγος του έχει κάτι το διδακτικό. Και είναι κατανοητό, αφού τα περισσότερα χρόνια της σταδιοδρομίας του υπήρξε πανεπιστημιακός καθηγητής.

Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για τον κλασικό άνθρωπο της Ουάσιγκτον Ντι. Σι. Είναι ντροπαλός. Δεν γυρνάει από δείπνο σε δείπνο. Δειπνεί σπίτι του με τη γυναίκα του και μετά πλένει ο ίδιος τα πιάτα και βγάζει τα σκουπίδια. Τελειώνουν τη βραδιά λύνοντας σταυρόλεξα ή διαβάζοντας. Γιατί ο Μπεν Μπερνάνκι είναι κάτι σαν ‘φυτό’. Μόνο που είναι το πιο ισχυρό ‘φυτό’ του πλανήτη.

Ο Μπεν Μπερνάνκι είναι ο 56χρονος πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, της κεντρικής τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών, που αποτελεί την πιο σημαντική και λιγότερο κατανοητή δύναμη επιρροής της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας. Τα πράσινα χαρτονομίσματα με τις εικόνες των νεκρών προέδρων ονομάζονται ομοσπονδιακό χρήμα γιατί είναι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα ή FED που ελέγχει την προσφορά χρήματος. Η FED αποτελεί μια ανεξάρτητη κρατική υπηρεσία που ασκεί τη νομισματική πολιτική, πράγμα που σημαίνει ότι ορίζει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια – το οποίον σημαίνει ότι έχει τεράστια επιρροή σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, την ανεργία, την ισχύ του δολαρίου και την ισχύ του πορτοφολιού κάθε οικογένειας. Και από τότε που οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές άρχισαν να καταρρέουν, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας επέκτεινε δραστικά τις εξουσίες του και ξαναανακάλυψε τη FED...Ο καθηγητής Μπερνάνκι του Πρίνστον υπήρξε κορυφαίος ακαδημαϊκός ερευνητής της Μεγάλης Ύφεσης. Γνώριζε πώς η παθητική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στη δεκαετία του 1930 συνέβαλε σημαντικά στην καταστροφή – μέσα από την πεισματική άρνησή της να αυξήσει την προσφορά χρήματος και την τραγική απουσία φαντασίας και πειραματισμών. Ο πρόεδρος Μπερνάνκι της Ουάσιγκτον ήταν αποφασισμένος να μην γίνει ο πρόεδρος που στη διάρκεια της θητείας του παίχτηκε το δράμα ‘Μεγάλη Ύφεση 2.0’. Έτσι όταν η αναταραχή που κλόνισε την αμερικανική αγορά κατοικιών απλώθηκε και δημιούργησε την χειρότερη παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση των τελευταίων 75 χρόνων, δημιούργησε τρισεκατομμύρια δολάρια και τα έριξε στην οικονομία. Οργάνωσε τα εγχειρήματα διάσωσης των υπό πτώχευση ιδιωτικών εταιρειών από τον δημόσιο τομέα. Κατέβασε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν. Χορήγησε δάνεια σε αμοιβαία κεφάλαια, hedge funds, ξένες τράπεζες, επενδυτικές τράπεζες, βιομηχανίες, ασφαλιστικές εταιρείες και άλλους δανειολήπτες που ούτε στα όνειρά τους δεν είχαν δει ότι θα έπαιρναν μετρητά από την FED. Με την πολιτική αυτή έδωσε ώθηση στις παγωμένες χρηματοπιστωτικές αγορές σε κάθε επίπεδο, από τα δάνεια των αυτοκινήτων ως τα εταιρικά χρεόγραφα. Μεγέθυνε τον ισολογισμό της FED τρεις φορές πάνω από το προηγούμενο μέγεθός του. Και σε γενικές γραμμές μετασχημάτισε την συντηρητική αρένα της κεντρικής τραπεζικής σε σκηνή απελπισμένων αυτοσχεδιασμών. Δεν αναμόρφωσε μόνο την αμερικανική νομισματική πολιτική. Καθοδήγησε μια προσπάθεια για τη διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας.

Ο Μπεν Μπερνάνκι δεν θα ήθελε να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Αλλά τα επιθετικά μέτρα που πήρε για την αποτροπή της καταστροφής – όπως και οι ασυνήθιστα στενές σχέσεις του με τους υπουργούς Οικονομικών των κυβερνήσεων Μπους και Ομπάμα Χένρι Πόλσον και Τίμοθι Γκάιτνερ αντίστοιχα – εξέθεσαν τον ίδιο και το ίδρυμά του σε κριτικές προερχόμενες από κάθε πλευρά. Είναι ο ‘Διασώστης Μπεν’, ο ‘προστάτης άγιος των άπληστων της Γουόλ Στριτ’, ή ο ‘Βασιλιάς Μπεν’, ο μη εκλεγμένος τσάρος μιας τετάρτης κρατικής εξουσίας. Ο Μπερνάνκι αντιμετωπίζει με χαλαρότητα τον πληθωρισμό βομβαρδίζοντας τη χώρα με εύκολο χρήμα, αλλά αντιμετωπίζει με την ίδια χαλαρότητα και την ανεργία, αγνοώντας τις κραυγές της Αμερικής της εργασίας και των μικρών επιχειρήσεων που ζητούν πιο επιθετικά μέτρα. Οι φανατικοί φιλελεύθεροι και οι αντιδραστικοί προσπάθησαν να αποτρέψουν τον διορισμό του για δεύτερη τετραετή θητεία στην ηγεσία της FED. Ο φιλελεύθερος βουλευτής Ρον Πολ διακινεί ένα μπεστ σέλερ με τίτλο ‘Να τελειώνουμε με τη FED’. Και το Κογκρέσο εξετάζει νομοθεσία για τον περιορισμό των εξουσιών και της ανεξαρτησίας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.

Ο Μπεν Μπερνάνκι γνωρίζει πως η οικονομία βρίσκεται ακόμα σε πολύ προβληματική κατάσταση, πως το ποσοστό 10% της ανεργίας είναι πολύ μεγάλο, πως οι τραπεζίτες της Γουόλ Στριτ είναι άπληστοι και αγνώμονες και πως η Αμερική της εργασίας υποφέρει. Οι τράπεζες δίνουν ξανά μεγάλα μπόνους αλλά όχι δάνεια προς εκείνους που τα χρειάζονται. Από τεχνικής άποψης, η ύφεση έχει τελειώσει αλλά η ανάπτυξη είναι αναιμική και εξαρτάται ακόμη από τα κρατικά προγράμματα και, κυρίως, από το φθηνό χρήμα της FED. «Καταλαβαίνω γιατί ο κόσμος είναι απογοητευμένος. Κι εγώ είμαι», λέει ο Μπερνάνκι. «Δεν είμαι από εκείνους που βλέπουν αυτές τις εξελίξεις σαν βιντεοπαιχνίδι. Κι εγώ προέρχομαι από την Αμερική της εργασίας και από μια μικρή πόλη που δοκιμάζεται σκληρά. Όλα αυτά είναι πολύ πραγματικά για μένα».

Αλλά ο Μπερνάνκι γνωρίζει πως η οικονομία θα ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση αν η FED δεν έπαιρνε τέτοια ακραία μέτρα για να σταματήσει τον πανικό. Διότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε 10% και σε 25% ανεργία, ανάμεσα στην αναιμική και την αρνητική ανάπτυξη. Εύχεται να καταλάβουν οι Αμερικανοί ότι βοήθησε στη διάσωση των ανεύθυνων γιγάντων της Γουόλ Στριτ με αποκλειστικό σκοπό να προστατέψει τον απλό κόσμο της εργασίας. Γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον πώς οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις μπορούν να καταλήξουν σύντομα σε παγκόσμιες καταστροφές, πώς το χορτάρι λιώνει εκεί όπου πέφτει ο ελέφαντας: «Φτάσαμε πολύ κοντά στην ύφεση. Οι αγορές είχαν πάθει αναφυλακτικό σοκ», δήλωσε κάποτε στο περιοδικό Time. «Δεν είμαι ευτυχής με την παρούσα κατάστασή μας, αλλά είναι πολύ καλύτερη από αυτήν στην οποία θα βρισκόμασταν αν δεν είχαμε παρέμβει».

Το περιοδικό Time επέλεξε λοιπόν τον Μπεν Μπερνάνκι ως Πρόσωπο της Χρονιάς 2009, γιατί όλα τα μεγάλα νέα του 2009 αφορούσαν την οικονομία – την μεγάλη κρίση και την αποφυγή των χειρότερων. Ήταν μια χρονιά κλιμακούμενων απολύσεων, χρεοκοπιών και κατασχέσεων. Ήταν και μια χρονιά ελπίδας, με την ανάκαμψη του δείκτη Dow Jones και μια εύθραυστη αίσθηση ότι τα χειρότερα πέρασαν. Ακόμα και οι μεγαλύτερες πολιτικές ειδήσεις του 2009 - ό,τι αφορούσε τις εξελίξεις στα κόμματα των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων, τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας, το δημοσιονομικό έλλειμμα, την τύχη των General Motors και Chrysler, τις δημόσιες διαμάχες σχετικά με τα κεφάλαια διάσωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και τα μπόνους, τις θυελλώδεις συζητήσεις για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, την ανεργία και το νέο χρηματοπιστωτικό ρυθμιστικό πλαίσιο ή τη συνεχιζόμενη απώλεια θέσεων εργασίας – όλα αυτά είχαν σχέση με την οικονομία. Και είναι ο Μπερνάνκι που διαχειρίζεται την οικονομία.

Το 2009 ο Μπεν Μπερνάνκι έριξε στο τραπεζικό σύστημα κεφάλαια χωρίς προηγούμενο ενώ παράλληλα άρχισε να προετοιμάζει το δρόμο για την τελική επιστροφή της FED στην κανονικότητα. Βοήθησε στην εποπτεία των τεστ αντοχής των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που τελικά ηρέμησαν τις αγορές και δρομολόγησε μια καινοτόμα καμπάνια για να αφαιρέσει από τη FED τα πέπλα μυστικοπάθειας.

Αλλά ο βασικός λόγος που ο Μπεν Μπερνάνκι ανακηρύχθηκε Πρόσωπο της Χρονιάς από το Time είναι γιατί αποτελεί το πιο σημαντικό παίκτη στην καθοδήγηση της πιο σημαντικής οικονομίας του κόσμου. Η δημιουργική ηγεσία του διασφάλισε ότι το 2009 έγινε ένα έτος περιορισμένης ανάκαμψης και όχι καταστροφικής ύφεσης. Ο Μπεν Μπερνάνκι έχει ακόμα αδιαφιλονίκητη εξουσία πάνω στα χρήματα, τις δουλειές, τις αποταμιεύσεις και το εθνικό μέλλον των ΗΠΑ. Οι αποφάσεις που έχει πάρει και που θα πάρει διαγράφουν το δρόμο για την αμερικανική ευημερία, την κατεύθυνση της αμερικανικής πολιτικής και τη σχέση των ΗΠΑ με τον κόσμο.
Sofokleous10.gr