Η Ευρωζώνη δεν μπορεί να αντέξει μια κρίση στην Ελλάδα. Μπορεί πολιτικοί και αξιωματούχοι από χώρες με καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση – μεταξύ των οποίων ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – να ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες πρέπει μόνοι τους να παλέψουν να βγουν από την κρίση, όμως οι ισχυρισμοί τους δεν είναι πειστικοί. Διότι αγνοούν το γεγονός πως τα ελληνικά προβλήματα δεν είναι δυνατό να λυθούν από μόνα τους. Ούτε η ενδεχόμενη στάση πληρωμών της Αθήνας μπορεί να αποτελέσει την καθαρτήρια εμπειρία που πολλοί στα ανώτατα πολιτικά κλιμάκια των ισχυρότερων κρατών μελών της Ευρωζώνης δείχνουν να έχουν κατά νου.Τα μέλη της Ευρωζώνης έχουν δίκιο να τρέφουν οργή κατά των ελληνικών αρχών επειδή παραποίησαν στοιχεία του προϋπολογισμού.
Αλλά η Ελλάδα αποτελεί απλά το πιο χτυπητό παράδειγμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όσες οικονομίες έχασαν την ανταγωνιστικότητά τους στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και τώρα μαστίζονται από δημοσιονομική αδυναμία και περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης. Οι χώρες αυτές θα πρέπει να περικόψουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα μειώνοντας τις κρατικές δαπάνες σε σχέση με το υπόλοιπο της Ευρωζώνης και αυτό τη στιγμή που κράτη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία φλερτάρουν με τον αποπληθωρισμό και στις αγορές ομολόγων κυριαρχεί η νευρικότητα.... Την Πέμπτη η Ελλάδα ανακοίνωσε σχέδια για την περικοπή του δημοσιονομικού της ελλείμματος από το 12,7% του ΑΕΠ το 2009 σε μόλις 2,8% το 2012. Με δεδομένες και τις αρνητικές οικονομικές προοπτικές της, μια περικοπή κρατικών δαπανών τέτοιας τάξης θα οδηγήσει σε ύφεση και αποπληθωρισμό – και αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό δημόσιο χρέος – θα εγείρει απειλές κοινωνικής αποσταθεροποίησης.
Αν η Ευρωζώνη δεν στηρίξει την Ελλάδα ή αποφασίσει μεν να παράσχει βοήθεια αλλά με όρους πολιτικά δυσβάστακτους για τις ελληνικές αρχές, η Ελλάδα μπορεί όντως να οδηγηθεί σε στάση πληρωμών. Στην περίπτωση αυτή όμως η Ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει μεγάλο πρόβλημα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές σύντομα θα στρέψουν την προσοχή τους στα άλλα κράτη μέλη της ομάδας του ευρώ που κατατρύχονται από μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα και περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία θα διαπιστώσουν ότι θα κληθούν να πληρώσουν δραματικά υψηλά κόστη δανεισμού για το δημόσιο χρέος τους που θα αυξήσουν την πιθανότητα περαιτέρω δημοσιονομικών κρίσεων. Ένα τέτοιο σενάριο σίγουρα θα κάνει τα υπόλοιπα κράτη μέλη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που είναι μέλη της Ε.Ε. να αποφύγουν για αρκετό χρονικό διάστημα να μπουν στη ζώνη του ευρώ. Και αυτό θα είναι πολιτική καταστροφή.
Επιπλέον, αν ένα μέλος της Ευρωζώνης κηρύξει στάση πληρωμών, εγείρεται ο κίνδυνος της εγκατάλειψης της νομισματικής ένωσης από πλευράς του – που δεν πρέπει να υποτιμάται. Αν η Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών και παραμείνει στην Ευρωζώνη, δεν πρόκειται να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Στην περίπτωση αυτή η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορεί να δανείζεται από τις αγορές ομολόγων χωρίς επαχθείς όρους γιατί οι επενδυτές θα αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό τις αναπτυξιακές της προοπτικές. Αν πάλι αποφασίσει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη και να υποτιμήσει το νόμισμά της, θα διατρέξει ένα μεγάλο κίνδυνο αλλά θα ανοίξει το δρόμο για την επιστροφή στην ανάπτυξη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, και αυτό μπορεί τελικά να αποδειχτεί πολιτική αναγκαιότητα. Όμως ένα πρώτο ξήλωμα της Ευρωζώνης θα κάνει στην υπόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αγιάτρευτη ζημιά.
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, όπως επίσης η Ιταλία και η Ισπανία, πρέπει να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα το θέμα της ενίσχυσης της παραγωγικότητάς τους. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν το θέμα των υψηλών δαπανών του δημόσιου τομέα. Αλλά και η Γερμανία (όπως και τα άλλα κράτη μέλη με μεγάλα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) πρέπει να αποδεχτούν ότι είναι μέρος του προβλήματος. Δεν έχει και πολύ νόημα να λέει κανείς ότι τα ασθενέστερα κράτη μέλη πρέπει να προσπαθήσουν να μιμηθούν τη Γερμανία. Ένας βασικός λόγος για τη σχετική ευρωστία των γερμανικών δημοσίων οικονομικών έχει να κάνει με το μέγεθος του εμπορικού πλεονάσματος της χώρας έναντι των άλλων οικονομιών της Ευρωζώνης. Αλλά αυτό προφανώς είναι κάτι που δεν μπορούν να το πετύχουν όλες τις χώρες μέλη της. Γιατί το πλεόνασμα μιας χώρας αποτελεί το έλλειμμα μιας άλλης.
Μια ανησυχητική τάση που διαπιστώνεται τους τελευταίους μήνες είναι ότι το γερμανικό πλεόνασμα έναντι του υπόλοιπου της Ευρωζώνης ανακάμπτει με ταχείς ρυθμούς από την κρίση, κι αυτό παρά την μεγάλη οικονομική αδυναμία πολλών κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ. Η γερμανική οικονομία ανακάμπτει στη βάση των εξαγωγών. Η ιδιωτική κατανάλωση στην πραγματικότητα μειώνεται. Και η αδυναμία της εγχώριας ζήτησης θα οδηγήσει χωρίς άλλο σε νέες πτώσεις των πραγματικών αμοιβών και σε περαιτέρω ανισορροπίες στο εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας μέσα στην Ευρωζώνη. Αλλά είναι αδύνατο για χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα να θέσουν τα δημόσια οικονομικά τους σε τάξη αν δεν έχουν ανάπτυξη. Και για να έχουν ανάπτυξη πρέπει να ισορροπήσουν με έναν άλλον τρόπο το εμπορικό τους ισοζύγιο με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης.
Η Ευρωζώνη σίγουρα χρειάζεται πιο αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Αλλά πρέπει επίσης να θέσει όρια στα πλεονάσματα και τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών μεταξύ των μελών της. Οι δημοσιονομικοί κανόνες δεν θα σημάνουν πολλά πράγματα αν λείψει αυτό. Η εναλλακτική λύση είναι μόνο η δημοσιονομική – δηλαδή η πολιτική – ένωση. Αυτό σημαίνει ότι οι πιο ‘ισχυρές’ οικονομίες θα μεταφέρουν χρήματα στις πιο αδύνατες σε μόνιμη βάση, όπως συμβαίνει στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους. Κανείς όμως δεν φαίνεται να το θέλει αυτό, και λιγότερο από όλους οι ‘ισχυροί’.
Sofokleous10.gr
Αλλά η Ελλάδα αποτελεί απλά το πιο χτυπητό παράδειγμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν όσες οικονομίες έχασαν την ανταγωνιστικότητά τους στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και τώρα μαστίζονται από δημοσιονομική αδυναμία και περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης. Οι χώρες αυτές θα πρέπει να περικόψουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα μειώνοντας τις κρατικές δαπάνες σε σχέση με το υπόλοιπο της Ευρωζώνης και αυτό τη στιγμή που κράτη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία φλερτάρουν με τον αποπληθωρισμό και στις αγορές ομολόγων κυριαρχεί η νευρικότητα.... Την Πέμπτη η Ελλάδα ανακοίνωσε σχέδια για την περικοπή του δημοσιονομικού της ελλείμματος από το 12,7% του ΑΕΠ το 2009 σε μόλις 2,8% το 2012. Με δεδομένες και τις αρνητικές οικονομικές προοπτικές της, μια περικοπή κρατικών δαπανών τέτοιας τάξης θα οδηγήσει σε ύφεση και αποπληθωρισμό – και αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό δημόσιο χρέος – θα εγείρει απειλές κοινωνικής αποσταθεροποίησης.
Αν η Ευρωζώνη δεν στηρίξει την Ελλάδα ή αποφασίσει μεν να παράσχει βοήθεια αλλά με όρους πολιτικά δυσβάστακτους για τις ελληνικές αρχές, η Ελλάδα μπορεί όντως να οδηγηθεί σε στάση πληρωμών. Στην περίπτωση αυτή όμως η Ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει μεγάλο πρόβλημα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές σύντομα θα στρέψουν την προσοχή τους στα άλλα κράτη μέλη της ομάδας του ευρώ που κατατρύχονται από μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα και περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία θα διαπιστώσουν ότι θα κληθούν να πληρώσουν δραματικά υψηλά κόστη δανεισμού για το δημόσιο χρέος τους που θα αυξήσουν την πιθανότητα περαιτέρω δημοσιονομικών κρίσεων. Ένα τέτοιο σενάριο σίγουρα θα κάνει τα υπόλοιπα κράτη μέλη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που είναι μέλη της Ε.Ε. να αποφύγουν για αρκετό χρονικό διάστημα να μπουν στη ζώνη του ευρώ. Και αυτό θα είναι πολιτική καταστροφή.
Επιπλέον, αν ένα μέλος της Ευρωζώνης κηρύξει στάση πληρωμών, εγείρεται ο κίνδυνος της εγκατάλειψης της νομισματικής ένωσης από πλευράς του – που δεν πρέπει να υποτιμάται. Αν η Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών και παραμείνει στην Ευρωζώνη, δεν πρόκειται να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Στην περίπτωση αυτή η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορεί να δανείζεται από τις αγορές ομολόγων χωρίς επαχθείς όρους γιατί οι επενδυτές θα αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό τις αναπτυξιακές της προοπτικές. Αν πάλι αποφασίσει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη και να υποτιμήσει το νόμισμά της, θα διατρέξει ένα μεγάλο κίνδυνο αλλά θα ανοίξει το δρόμο για την επιστροφή στην ανάπτυξη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, και αυτό μπορεί τελικά να αποδειχτεί πολιτική αναγκαιότητα. Όμως ένα πρώτο ξήλωμα της Ευρωζώνης θα κάνει στην υπόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αγιάτρευτη ζημιά.
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, όπως επίσης η Ιταλία και η Ισπανία, πρέπει να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα το θέμα της ενίσχυσης της παραγωγικότητάς τους. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν το θέμα των υψηλών δαπανών του δημόσιου τομέα. Αλλά και η Γερμανία (όπως και τα άλλα κράτη μέλη με μεγάλα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) πρέπει να αποδεχτούν ότι είναι μέρος του προβλήματος. Δεν έχει και πολύ νόημα να λέει κανείς ότι τα ασθενέστερα κράτη μέλη πρέπει να προσπαθήσουν να μιμηθούν τη Γερμανία. Ένας βασικός λόγος για τη σχετική ευρωστία των γερμανικών δημοσίων οικονομικών έχει να κάνει με το μέγεθος του εμπορικού πλεονάσματος της χώρας έναντι των άλλων οικονομιών της Ευρωζώνης. Αλλά αυτό προφανώς είναι κάτι που δεν μπορούν να το πετύχουν όλες τις χώρες μέλη της. Γιατί το πλεόνασμα μιας χώρας αποτελεί το έλλειμμα μιας άλλης.
Μια ανησυχητική τάση που διαπιστώνεται τους τελευταίους μήνες είναι ότι το γερμανικό πλεόνασμα έναντι του υπόλοιπου της Ευρωζώνης ανακάμπτει με ταχείς ρυθμούς από την κρίση, κι αυτό παρά την μεγάλη οικονομική αδυναμία πολλών κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ. Η γερμανική οικονομία ανακάμπτει στη βάση των εξαγωγών. Η ιδιωτική κατανάλωση στην πραγματικότητα μειώνεται. Και η αδυναμία της εγχώριας ζήτησης θα οδηγήσει χωρίς άλλο σε νέες πτώσεις των πραγματικών αμοιβών και σε περαιτέρω ανισορροπίες στο εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας μέσα στην Ευρωζώνη. Αλλά είναι αδύνατο για χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα να θέσουν τα δημόσια οικονομικά τους σε τάξη αν δεν έχουν ανάπτυξη. Και για να έχουν ανάπτυξη πρέπει να ισορροπήσουν με έναν άλλον τρόπο το εμπορικό τους ισοζύγιο με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης.
Η Ευρωζώνη σίγουρα χρειάζεται πιο αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Αλλά πρέπει επίσης να θέσει όρια στα πλεονάσματα και τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών μεταξύ των μελών της. Οι δημοσιονομικοί κανόνες δεν θα σημάνουν πολλά πράγματα αν λείψει αυτό. Η εναλλακτική λύση είναι μόνο η δημοσιονομική – δηλαδή η πολιτική – ένωση. Αυτό σημαίνει ότι οι πιο ‘ισχυρές’ οικονομίες θα μεταφέρουν χρήματα στις πιο αδύνατες σε μόνιμη βάση, όπως συμβαίνει στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους. Κανείς όμως δεν φαίνεται να το θέλει αυτό, και λιγότερο από όλους οι ‘ισχυροί’.
Sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου