Οι Κινέζοι χρήστες του Google ζουν αυτή τη στιγμή ό,τι θα μπορούσε να αποκληθεί ‘οι τελευταίες τρελές μέρες του Google.cn’. «Κάνω όλες τις τρελές αναζητήσεις, παραμελώ τη δουλειά μου γι’ αυτό», λέει ένας τους. «Κάνω αναζήτηση για τα γεγονότα της Πλατείας Τιεν Αν Μεν, τα ερωτικά των πολιτικών, τη διαφθορά των παιδιών τους. Τα πάντα». Ένας άλλος χρήστης αναφέρει πως η έξαψη τούτων των ημερών του θυμίζει τη διάθεση που κυριαρχούσε τις τελευταίες μέρες της εξέγερσης της πλατείας Τιεν Αν Μεν το 1989, πριν ο Απελευθερωτικός Στρατός του Λαού συντρίψει τους διαδηλωτές. «Δεν υπάρχει περίπτωση η Google να τα βγάλει πέρα. Σίγουρα θα υποχρεωθεί να φύγει από την Κίνα», προσθέτει....Δεν υπάρχει όμως μόνο το θέμα των δικτυωμένων Κινέζων που ζουν τις τελευταίες μέρες του Google. Η εξέγερση της Google κατά του κινεζικού καθεστώτος λογοκρισίας αντιπροσωπεύει κάτι πολύ παραπάνω από την απόφαση μιας και μόνης εταιρείας να κάνει στροφή και να επιβεβαιώσει τις παλιές αρχές της περί ‘ανοιχτής κοινωνίας’ έναντι του πραγματισμού με τον οποίο εισήλθε στην κινεζική αγορά αποδεχόμενη την κρατική λογοκρισία προκειμένου να της επιτραπεί η λειτουργία της. Η κίνηση της Google δείχνει πόσο προβληματικοί είναι γενικότερα οι συμβιβασμοί που κάνουν οι δυτικές εταιρείες στην Κίνα. Με άλλα λόγια, οι ενέργειες της Google αντιπροσωπεύουν μια συμβολική πρόκληση στο σύνολο των προϋποθέσεων που βρίσκονται στη βάση της ανάπτυξης της Δύσης στην Κίνα τα τελευταία 30 χρόνια. Και συγκεκριμένα θέτουν το ερώτημα για το αν ο ‘αποστολικός καπιταλισμός’ – η επικρατούσα αλλά απατηλή πεποίθηση ότι η εμπορική ανάπτυξη της Δύσης στην Κίνα μπορεί να οδηγήσει τη χώρα προς την πολιτική της φιλελευθεροποίηση – υπήρξε κάτι διαφορετικό από αφελής ελπίδα.
Όπως δείχνει η εμπειρία της Google για παράδειγμα, όσο πιο πολλά χρόνια λειτουργούσε στην Κίνα τόσο πιο πολλές λέξεις αναζήτησης υποχρεούνταν να απαγορεύσει και τόσο πιο πολλές κυβερνοεπιθέσεις δέχονταν από το κινεζικό έδαφος.
Στην πραγματικότητα, κατά τη γνώμη πολλών Κινέζων αξιωματούχων, το άνοιγμα στο οποίο διαδοχικές αμερικανικές και άλλες δυτικές κυβερνήσεις επένδυσαν χρόνο και προσπάθεια στην Κίνα δεν τροφοδότησε κανένα έρωτα του κινεζικού λαού προς τη Δύση. Ανώτατος αξιωματούχος του Κομμουνιστικού Κόμματος, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε αρκετές μέρες πριν την κίνηση της Google ότι η αρνητική διάθεση έναντι της Δύσης ενισχύεται. «Αν και οι Κινέζοι, και ιδιαίτερα η νεολαία, γνωρίζουν τη Δύση πολύ καλύτερα από πριν και υπάρχουν πολλές ανταλλαγές και επαφές μεταξύ της Κίνας και των χωρών σας από ότι στο παρελθόν, η Δύση είναι λιγότερο δημοφιλής μεταξύ του κινεζικού λαού σήμερα από ό,τι ήταν οποτεδήποτε άλλοτε από τότε που ξεκίνησε η ‘μεταρρύθμιση και το άνοιγμα’ (του 1978)». Και πράγματι όποιος διαβάζει σε τακτική βάση τις αναρτήσεις των Κινέζων πολιτών του διαδικτύου παρατηρεί ότι τα επικριτικά σχόλια ενάντια στη Δύση είναι πολύ περισσότερα από τα θετικά.
Απέναντι σε αυτό το πρόβλημα η απόφαση της Google αναδεικνύει ένα από τα πιο απλά αλλά ουσιαστικά ερωτηματικά: πώς πρέπει η Δύση να αντιμετωπίσει την Κίνα; Ή για να το θέσουμε καλύτερα: Πώς ένα διεθνές σύστημα που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Pax Americana και για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Δύσης μπορεί να χωρέσει έναν ανερχόμενο γίγαντα που θα μείνει διαφορετικός από κάθε πλευρά – πολιτική, αξίες, ιστορία, φυσικές καταβολές, κατά κεφαλήν εισόδημα;
Και το απλό ερώτημα προκαλεί μερικές φορές σύγκρυο. Ο Τζέιμς Μαν, πρώην επικεφαλής του γραφείου των Los Angeles Times στο Πεκίνο έγραφε το 2007 στο βιβλίο του με τίτλο ‘Η Φαντασίωση της Κίνας’ ότι αν και θεωρητικά είναι πιθανό η χώρα να εξελιχθεί σε δημοκρατία που προωθεί τις πολιτικές ελευθερίες και ευνοεί την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, το να πιστεύει κανείς ότι αυτό είναι και πραγματική πιθανότητα είναι καθαρή αυταπάτη. «Η Αμερική δεν έχει σκεφτεί ιδιαίτερα τι μπορεί να σημαίνει για την ίδια και τον υπόλοιπο κόσμο μια καταπιεστική μονοκομματική κυβέρνηση στην Κίνα σε τρεις 10ετίες από σήμερα επειδή γενικά θεωρείται ότι κάποια στιγμή η Κίνα θα ανοίξει στον πολιτικό φιλελευθερισμό, κατευθυνόμενη ίσως προς τη δημοκρατία», γράφει.
Ιδιαίτερα οι πολυεθνικές εταιρείες τείνουν προς αυτόν τον τύπο της ‘κινεζικής αυταπάτης’, επειδή η δουλειά εκείνου που διευθύνει τις δραστηριότητές τους στην Κίνα εξαρτάται από την ικανότητά του να πείθει την ομάδα του ότι, παρά τις υπαρκτές δυσκολίες, τα πράγματα γενικά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αλλά αν σωστή κατεύθυνση σημαίνει ότι ο σεβασμός του νόμου, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, οι πολιτικές ελευθερίες και η δημοκρατία θα ριζώσουν σύντομα στην Κίνα, η ομάδα θα πρέπει να περιμένει για πολύ.
Όπως κατέστησε σαφές στο βιβλίο της ‘Καπιταλισμός χωρίς Δημοκρατία’ του 2007 η Κέλι Τσάι, το Πεκίνο καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την εξουδετέρωση των μηχανισμών εκείνων με τους οποίους η καπιταλιστική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει πιέσεις για τη δημιουργία δημοκρατικών αντανακλαστικών και ισορροπιών. Η κύρια στρατηγική του είναι να φροντίζει ώστε ο ιδιωτικός τομέας να παραμένει αφοσιωμένος στο κυβερνών Κ.Κ. Το 2003 για παράδειγμα το 34% των επιχειρηματιών του ιδιωτικού τομέα ήταν μέλη του Κ.Κ., έναντι 7% του 1991.
Αν συνεπώς η Κίνα παραμένει εντελώς διαφορετική από τις άλλες χώρες που ενίσχυσαν την ανάπτυξή τους στο πλαίσιο της Pax Americana, το θέμα είναι πώς θα αντιδράσει η Δύση. Μια σχολή σκέψης υποδεικνύει ότι το κλειδί είναι η αποδοχή. «Η σκέψη ότι η εμπορική ανάπτυξη της Δύσης μπορεί να μεταβάλλει την Κίνα αγνοεί το πώς μπορεί να επιτευχθεί η αλλαγή. Η Κίνα πρέπει να αλλάξει από μέσα», σημειώνει ο καθηγητής Ιστορίας και Πολιτικής της σύγχρονης Κίνας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Ράνα Μίτερ.
«Ένα πράγμα που οι δυτικοί συχνά παρανοούν ως προς την Κίνα», προσθέτει ο καθηγητής Μίτερ, «είναι πως η σχέση μεταξύ κράτους και κοινωνίας είναι διαφορετική από εκείνη των δυτικών δημοκρατιών. Είναι σωστό να πούμε ότι στην Κίνα ο βασικός τύπος είναι ότι το κράτος και κοινωνία έχουν υποχρεώσεις η μία απέναντι στην άλλη και πως η κοινωνία υποτάσσεται στο σχέδιο του κράτους. Αλλά το κράτος και η κοινωνία είναι μέρος του ίδιου συστήματος. Στις δυτικές δημοκρατίες αντίθετα η κοινωνία έχει μια πιο αντιπαραθετική σχέση με τις κρατικές ελίτ».
Η οπτική αυτή μπορεί να εξηγήσει εν μέρει και την ευκολία με την οποία η προπαγάνδα των κινεζικών κρατικών αρχών μπορεί να παροχετεύει τις κριτικές που ασκεί η Δύση στην Κίνα σε εκρήξεις αντιδυτικών κυβερνοεπιθέσεων ή άλλες πατριωτικές κινήσεις. Στην περίπτωση της Google λίγες ώρες αφού έγινε η ανακοίνωση της εταιρείας για την απόρριψη της λογοκρισίας, οι εφημερίδες του κόμματος άρχισαν να παίζουν με την ισχυρή ευαισθησία της ιστορίας των ταπεινώσεων που η Δύση έχει επιβάλλει στην Κίνα για να καλλιεργήσουν πατριωτικό πυρετό.
Sofokleous10.gr
Όπως δείχνει η εμπειρία της Google για παράδειγμα, όσο πιο πολλά χρόνια λειτουργούσε στην Κίνα τόσο πιο πολλές λέξεις αναζήτησης υποχρεούνταν να απαγορεύσει και τόσο πιο πολλές κυβερνοεπιθέσεις δέχονταν από το κινεζικό έδαφος.
Στην πραγματικότητα, κατά τη γνώμη πολλών Κινέζων αξιωματούχων, το άνοιγμα στο οποίο διαδοχικές αμερικανικές και άλλες δυτικές κυβερνήσεις επένδυσαν χρόνο και προσπάθεια στην Κίνα δεν τροφοδότησε κανένα έρωτα του κινεζικού λαού προς τη Δύση. Ανώτατος αξιωματούχος του Κομμουνιστικού Κόμματος, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε αρκετές μέρες πριν την κίνηση της Google ότι η αρνητική διάθεση έναντι της Δύσης ενισχύεται. «Αν και οι Κινέζοι, και ιδιαίτερα η νεολαία, γνωρίζουν τη Δύση πολύ καλύτερα από πριν και υπάρχουν πολλές ανταλλαγές και επαφές μεταξύ της Κίνας και των χωρών σας από ότι στο παρελθόν, η Δύση είναι λιγότερο δημοφιλής μεταξύ του κινεζικού λαού σήμερα από ό,τι ήταν οποτεδήποτε άλλοτε από τότε που ξεκίνησε η ‘μεταρρύθμιση και το άνοιγμα’ (του 1978)». Και πράγματι όποιος διαβάζει σε τακτική βάση τις αναρτήσεις των Κινέζων πολιτών του διαδικτύου παρατηρεί ότι τα επικριτικά σχόλια ενάντια στη Δύση είναι πολύ περισσότερα από τα θετικά.
Απέναντι σε αυτό το πρόβλημα η απόφαση της Google αναδεικνύει ένα από τα πιο απλά αλλά ουσιαστικά ερωτηματικά: πώς πρέπει η Δύση να αντιμετωπίσει την Κίνα; Ή για να το θέσουμε καλύτερα: Πώς ένα διεθνές σύστημα που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Pax Americana και για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Δύσης μπορεί να χωρέσει έναν ανερχόμενο γίγαντα που θα μείνει διαφορετικός από κάθε πλευρά – πολιτική, αξίες, ιστορία, φυσικές καταβολές, κατά κεφαλήν εισόδημα;
Και το απλό ερώτημα προκαλεί μερικές φορές σύγκρυο. Ο Τζέιμς Μαν, πρώην επικεφαλής του γραφείου των Los Angeles Times στο Πεκίνο έγραφε το 2007 στο βιβλίο του με τίτλο ‘Η Φαντασίωση της Κίνας’ ότι αν και θεωρητικά είναι πιθανό η χώρα να εξελιχθεί σε δημοκρατία που προωθεί τις πολιτικές ελευθερίες και ευνοεί την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, το να πιστεύει κανείς ότι αυτό είναι και πραγματική πιθανότητα είναι καθαρή αυταπάτη. «Η Αμερική δεν έχει σκεφτεί ιδιαίτερα τι μπορεί να σημαίνει για την ίδια και τον υπόλοιπο κόσμο μια καταπιεστική μονοκομματική κυβέρνηση στην Κίνα σε τρεις 10ετίες από σήμερα επειδή γενικά θεωρείται ότι κάποια στιγμή η Κίνα θα ανοίξει στον πολιτικό φιλελευθερισμό, κατευθυνόμενη ίσως προς τη δημοκρατία», γράφει.
Ιδιαίτερα οι πολυεθνικές εταιρείες τείνουν προς αυτόν τον τύπο της ‘κινεζικής αυταπάτης’, επειδή η δουλειά εκείνου που διευθύνει τις δραστηριότητές τους στην Κίνα εξαρτάται από την ικανότητά του να πείθει την ομάδα του ότι, παρά τις υπαρκτές δυσκολίες, τα πράγματα γενικά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αλλά αν σωστή κατεύθυνση σημαίνει ότι ο σεβασμός του νόμου, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, οι πολιτικές ελευθερίες και η δημοκρατία θα ριζώσουν σύντομα στην Κίνα, η ομάδα θα πρέπει να περιμένει για πολύ.
Όπως κατέστησε σαφές στο βιβλίο της ‘Καπιταλισμός χωρίς Δημοκρατία’ του 2007 η Κέλι Τσάι, το Πεκίνο καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την εξουδετέρωση των μηχανισμών εκείνων με τους οποίους η καπιταλιστική οικονομία μπορεί να δημιουργήσει πιέσεις για τη δημιουργία δημοκρατικών αντανακλαστικών και ισορροπιών. Η κύρια στρατηγική του είναι να φροντίζει ώστε ο ιδιωτικός τομέας να παραμένει αφοσιωμένος στο κυβερνών Κ.Κ. Το 2003 για παράδειγμα το 34% των επιχειρηματιών του ιδιωτικού τομέα ήταν μέλη του Κ.Κ., έναντι 7% του 1991.
Αν συνεπώς η Κίνα παραμένει εντελώς διαφορετική από τις άλλες χώρες που ενίσχυσαν την ανάπτυξή τους στο πλαίσιο της Pax Americana, το θέμα είναι πώς θα αντιδράσει η Δύση. Μια σχολή σκέψης υποδεικνύει ότι το κλειδί είναι η αποδοχή. «Η σκέψη ότι η εμπορική ανάπτυξη της Δύσης μπορεί να μεταβάλλει την Κίνα αγνοεί το πώς μπορεί να επιτευχθεί η αλλαγή. Η Κίνα πρέπει να αλλάξει από μέσα», σημειώνει ο καθηγητής Ιστορίας και Πολιτικής της σύγχρονης Κίνας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Ράνα Μίτερ.
«Ένα πράγμα που οι δυτικοί συχνά παρανοούν ως προς την Κίνα», προσθέτει ο καθηγητής Μίτερ, «είναι πως η σχέση μεταξύ κράτους και κοινωνίας είναι διαφορετική από εκείνη των δυτικών δημοκρατιών. Είναι σωστό να πούμε ότι στην Κίνα ο βασικός τύπος είναι ότι το κράτος και κοινωνία έχουν υποχρεώσεις η μία απέναντι στην άλλη και πως η κοινωνία υποτάσσεται στο σχέδιο του κράτους. Αλλά το κράτος και η κοινωνία είναι μέρος του ίδιου συστήματος. Στις δυτικές δημοκρατίες αντίθετα η κοινωνία έχει μια πιο αντιπαραθετική σχέση με τις κρατικές ελίτ».
Η οπτική αυτή μπορεί να εξηγήσει εν μέρει και την ευκολία με την οποία η προπαγάνδα των κινεζικών κρατικών αρχών μπορεί να παροχετεύει τις κριτικές που ασκεί η Δύση στην Κίνα σε εκρήξεις αντιδυτικών κυβερνοεπιθέσεων ή άλλες πατριωτικές κινήσεις. Στην περίπτωση της Google λίγες ώρες αφού έγινε η ανακοίνωση της εταιρείας για την απόρριψη της λογοκρισίας, οι εφημερίδες του κόμματος άρχισαν να παίζουν με την ισχυρή ευαισθησία της ιστορίας των ταπεινώσεων που η Δύση έχει επιβάλλει στην Κίνα για να καλλιεργήσουν πατριωτικό πυρετό.
Sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου