P2P και Αριστερά.

Προδημοσίευση από "Αυγή"
Γράφει ο Ματθαίος Τσιμιτάκης:
“Στα ομότιμα δίκτυα (p2p) καθένας προσφέρει στην κοινότητα κατά τις δυνατότητες του και λαμβάνει κατά τις ανάγκες του” λέει ο Michael Bauwens, αθρωπολόγος, θεωρητικός του p2p foundation που έχει επηρεάσει με τα γραπτά του, τα πειρατικά κομματα που εμφανίζονται στις περισσότερες Ευρωπαϊκες χώρες πλέον, υπερασπιζόμενα την “ελεύθερη κουλτούρα”.

Η συνάντηση μαζί του έγινε την Τρίτη το βράδυ στα εξάρχεια, λίγο πριν φύγει απο τη χώρα μας μεταξύ λίγων φίλων απο ριζοσπαστικούς, κινηματικούς χώρους με σκοπό να διερευνήσουμε αν η θεωρία της ομότιμης οικονομίας συνδέεται με τις θεωρίες της αριστεράς. Η σύλληψη των διαχειριστών του δικτύου gamato.info, έκαναν στα μάτια μας σχεδόν επιτακτική τη συζήτηση μαζί του. Ετσι όταν εκδήλωσε την επιθυμία, μέσω του ελληνικού παραρτήματος του ιδρύματος, δεν το σκεφτήκαμε καθόλου.

Ο Bauwens βλέπει δίπλα στην κρατικά ελεγχόμενη ή την εταιρική οικονομία μια τρίτη μορφή, αυτήν της κοινωνικής οικονομίας, που στηρίζεται σε αυτό που ο Μπουρντιέ ονομάζει κοινωνικό κεφάλαιο, ήτοι “το σύνολο των πραγματικών ή συμβολικών πόρων οι οποίοι συνδέονται με πολλαπλά δίκτυα, που διατηρούνται στο χρόνο και συσχετίζονται με εν πολλοίς θεσμοθετημένες σχέσεις αμοιβαίας αποδοχής και αναγνώρισης”. Η θεωρία των ομότιμων δικτύων, ειναι η μετατροπή αυτού του κεφαλαίου σε παραγωγικό-οικονομικό χάρη στις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο....Μερικά παραδέιγματα: Η Wikipedia, η εγκυκλοπαίδεια που έχει εκτοπισει (τουλάχιστον απο το διαδίκτυο) κάθε εμπορική εκδοχή εγκυκλοπαίδειας. Συγγράφεται απο πολίτες, η μικρές ομάδες που αυτοελέγχονται χωρίς κανένα κριτήριο διάκρισης. Η αγορά λογισμικού, αναπτύσσεται όλο και περισσότερο με ελεύθερα απο πατέντες προγράμματα (firefox, vlc player, ubuntu linux κοκ). Ομότιμοι παραγωγοί (προγραμματιστές, κοινότητες, μικρές η μεγαλύτερες εταιρίες) καθιστούν “κοινόκτητο” το αποτέλεσμα της δουλειάς τους και στηρίζουν την οικονομική τους επιβίωση σε περιφερειακές δραστηριότητες. Το μοντέλο επεκτείνεται, ώστε να βλέπουμε πια στη Δυτική τουλάχιστον Ευρώπη, προγράμματα κατασκευης “ανοικτών” αυτοκινήτων, περιφερειακών συστημάτων για υπολογιστές ενώ “ξαναγεννάει” την ιδέα της ανοικτής εκπαίδευσης.

Τα πράγματα δυσκολεύουν στην αγορά πολιτισμού (μουσική, ταινίες) και τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας. Ενω τα p2p δίκτυα μοιράζονται δίκαια τα προιόντα αυτά μεταξύ των μελών της κοινότητας (κατά τις ανάγκες του ο καθένας) δεν παράγουν αντίστοιχα. Οι προσπάθειες που γίνονται μέσω των αδειών creative commons για παραγωγή δημόσιων έργων πολιτισμού, δεν έχει επηρεάσει ακόμα την πλειοψηφία των καλλιτεχνών.

Μια εναλλακτική κοινωνική πολιτιστική οικονομία σκοντάφτει στους “φεουδαρχικούς” νόμους που διέπουν την αγορά, με τα διαρκώς επεκτεινόμενα χρονικά όρια κτήσης πνευματικών δικαιωμάτων (προτού τα έργα αυτά επιστρέψουν δηλαδή ελεύθερα στην κοινωνία) και τους όρους που απαγορεύουν στον αγοραστή να τα χρησιμοποιήσει όπως επιθυμεί (να τα μοιραστεί).

Ενα πρόβλημα που παρουσιάζει η θεωρία p2p είναι οτι αποδέχεται την ύπαρξη εταιριών, δίπλα σε μεμονωμένους παραγωγούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ανάδυση της τάξης των “δικτυοκρατών” (π.χ. Google αλλά και IBM που στηρίζει με ανοικτό λογισμικό τη δεσπόζουσα θέση της σε κλάδους της αγοράς υπολογιστών), οι οποίοι κεφαλαιοποιούν την οικονομία των “κοινών”.

Η σύνδεση της με τις αντιλήψεις της αριστεράς έγκειται στην αλλαγή αξιών που επιχειρεί (πρώτα η συνεργασία, η κοινότητα, η συλλογικότητα και μετά ο ανταγωνισμός) και η αντιστροφή του καπιταλιστικού παραδείγματος. Αντί του σχήματος: επένδυση κεφαλαίου, παραγωγή καινοτομίας, ιεραρχική οργάνωση παραγωγής, προτείνει το σχήμα: Παραγωγή καινοτομίας μέσω κοινωνικών δικτύων, ελεύθερη διάθεση της στην κοινωνία και (υπό τις παρούσες συνθήκες) άντληση κεφαλαίου για την υποστήριξη οικονομικής δραστηριότητας.

Τα δίκτυα ομοτίμων δεν μπορεί παρά να είναι ισχυρότερα απο την μεγαλύτερη πολυεθνική, ακριβώς γιατί διαθέτουν δυνητικά ανεξάντλητους πόρους σε γνώση και ανθρώπινο δυναμικό, ενώ χτίζουν εμπιστοσύνη πάνω στην κοινή ωφέλεια.

Ο Bauwens θεωρεί οτι απαιτείται σήμερα μια συμμαχία ανάμεσα σε όσους υπερασπίζονται την επιβολή οριων στην καπιταλιστική ανάπτυξη (οικολόγοι), για την ελεύθερη κουλτούρα (πειρατικά κόμματα, διαδικτυακές κοινότητες και κινήματα) και την κοινωνική δικαιοσύνη (αριστερά). Κατά τη γνώμη μου συμβαίνει σήμερα οτι συνέβη με την οικολογία. Οπως δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη εξώ απο μια συνολική θεώρηση του κόσμου, δεν μπορεί και ελεύθερη κοινωνική κουλτούρα.
tsimitakis@gmail.com