Σε μια μικρή συγκέντρωση προς τιμήν ενός ανώτατου Ευρωπαίου αξιωματούχου που είχε γίνει πριν αρκετά χρόνια στην Ουάσιγκτον, ο τιμώμενος Ευρωπαίος είχε ρωτήσει τους συγκεντρωθέντες αναλυτές ποιο θεωρούσαν ότι θα ήταν το μέλλον της Ευρώπης στις παγκόσμιες υποθέσεις. Και ένας τους τού απάντησε: «Η Ευρώπη δεν έχει σχέση με τον 21ο αιώνα».
Ακολούθησε η έντονη άρνηση του αξιωματούχου που τότε ήταν πειστική, σήμερα όμως δεν είναι. Τα καλά νέα για το μέλλον της Ευρώπης είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν και το πρόβλημα και τι πρέπει να κάνουν. Τα κακά νέα είναι πως άλλο είναι να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις και άλλο να το κάνεις.
Το καλύτερο και πιο προφανές παράδειγμα είναι η περίπτωση της Ελλάδας. Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι το πιθανότερο είναι πως στο τέλος θα υποχρεωθούν να επιτρέψουν στην Ελλάδα την αναδιάρθρωση του χρέους της, αλλά σήμερα επιμένουν ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Το ελληνικό χρέος, ωστόσο, αποτελεί πρόβλημα της παρούσης και μάλλον είναι τετριμμένο σε σχέση με τα πιο σοβαρά ζητήματα που απειλούν τη μελλοντική επιρροή της Ευρώπης.
Η επιβίωση του κοινού νομίσματος εξαρτάται από ορισμένες πολιτικά δυσάρεστες επιλογές. Η άρνηση της Ευρώπης να αναλάβει το βάρος της διατήρησης μιας εύλογης παγκόσμιας τάξης έχει περιορίσει την παγκόσμια επιρροή της. Ζητήστε από οποιονδήποτε στο Λευκό Οίκο να σας κατονομάσει τρεις προέδρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με το ζόρι θα θυμηθεί έναν. Γιατί να νοιάζεσαι για μια περιοχή του μεγέθους της Αμερικής που αποφεύγει τις στρατιωτικές δαπάνες ακόμα και για μέτωπα που αφορούν την περιφρούρηση της ‘πίσω αυλής’ της;....Η περίπτωση του προέδρου της Γερμανίας που αναγκάστηκε να παραιτηθεί επειδή υπαινίχθηκε ότι η ανάπτυξη των γερμανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν – που σημειωτέον, το μεγαλύτερο μέρος τους βρίσκεται πολύ μακριά από τα θέατρα μάχης – είναι ένας σωστός τρόπος για την προάσπιση των συμφερόντων της χώρας, μας λέει πολλά για την αξιοπιστία της Ευρώπης ως συμμάχου. Η Ευρώπη δεν δίνει μάχες χωρίς μεγάλα ηθικά κίνητρα. Αλλά ακόμη κι αν υπάρχει ισχυρό ηθικό κίνητρο, όπως στη περίπτωση του τερματισμού της σερβικής γενοκτονίας, δεν χρηματοδοτεί επαρκώς τα στρατεύματα της ώστε να μπορούν να φέρουν σε πέρας τον πόλεμο.
Τον καιρό του δείπνου της Ουάσιγκτον, μπορούσε ακόμη να αρνηθεί κανείς το γεγονός ότι μια νομισματική ένωση που δεν περιλάμβανε κάποιον κεντρικό έλεγχο της δημοσιονομικής πολιτικής είναι μη βιώσιμη. Σήμερα όμως αυτό δεν γίνεται.
Τα μεγάλα ελλείμματα των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου έχουν παράγει θανάσιμες ίσως πιέσεις στο ευρώ. Ας δούμε τα εξής γεγονότα: σήμερα οι κεντρικές τράπεζες όλου του κόσμου δεν αυξάνουν τα αποθεματικά τους σε ευρώ, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης αντιμετωπίζουν με όλο και μεγαλύτερο σκεπτικισμό την ποιότητα των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης, οι επενδυτές διστάζουν να χρηματοδοτήσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες και οι Γερμανοί ψηφοφόροι βαρέθηκαν να αποτελούν το μηχάνημα αυτόματων συναλλαγών της Ε.Ε.
Το ερώτημα σήμερα είναι τι μπορεί να γίνει που θα είναι και πολιτικά εφικτό και θα διασφαλίζει την επιβίωση του ευρώ. Σε ένα πράγμα συμφωνεί η γραφειοκρατία της Ευρώπης: ό,τι κι αν γίνει, δεν πρέπει να πάμε σε μια αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβόνας, η οποία θα δώσει στους λαούς άλλη μια ευκαιρία να εκφραστούν επί του ευρωπαϊκού σχεδίου και, εν τέλει, να το τορπιλίσουν. Λιγότερο κομψά διατυπωμένο, πρέπει να πολεμήσουμε τα δημόσια ελλείμματα, διατηρώντας όμως πάση θυσία το δημοκρατικό έλλειμμα της Ε.Ε..
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι πρέπει χωρίς την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Η βασική τους προτεραιότητα είναι η μετατροπή του αρτηριοσκληρωτισμού της ευρωπαϊκής οικονομίας σε δυναμισμό. Είναι προφανές ότι ένας ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 1%, ιδίως με την έναρξη της λιτότητας, δεν αρκεί. Η μεταρρύθμιση της αγοράς απασχόλησης, που αποτελούσε όντως ισχυρό ζήτημα, φαίνεται ότι ξεκινά. Ακόμα και η Ισπανία με την Ελλάδα κάνουν τα πρώτα μικρά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, διευκολύνοντας και μειώνοντας το κόστος των απολύσεων έτσι ώστε οι εργοδότες να μπορούν να προσλαμβάνουν ευκολότερα.
Άλλα θέματα που θα πρέπει να βρίσκονται ψηλά στην ευρωπαϊκή αναπτυξιακή ατζέντα είναι: ο περιορισμός των ανώτατων φορολογικών συντελεστών εισοδήματος, ο περιορισμός των κανονιστικών εμποδίων για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων, μια πολιτική ανταγωνισμού που θα καθιστά τις πρακτικές των καρτέλ εγκλήματα προς δίωξη και δεν θα εισπράττει απλά πρόστιμα και το τέλος της προστασίας των υπερφορτωμένων με εργατικό δυναμικό εθνικών παρόχων από μια εξαγορά.
Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι ακόμα και η απειλή της οικονομικής στασιμότητας ή της κάμψης της ευρωπαϊκής επιρροής μπορούν να διασφαλίσουν την στήριξη τέτοιων μέτρων στη Ευρώπη. Η Ε.Ε. είναι μια ένωση με πολλά κράτη που αντιμετωπίζουν τις αγορές σαν εχθρό και όχι σαν μοχλό αποτελεσματικότητας και υψηλότερου βιοτικού επιπέδου.
Τέλος, αν η Ευρώπη θέλει όντως να ενισχύσει την επιρροή της στον 21ο αιώνα, θα πρέπει να ενισχύσει τη συνεργασία στους κόλπους της. Ένας πρόεδρος με διεθνές κύρος και όχι τρεις γραφειοκράτες ανταγωνιζόμενοι μεταξύ τους για τα πρωτεία. Αλλά το πιο σημαντικό είναι η επιβεβαίωση του γαλλογερμανικού άξονα.
Το θέμα αυτό προφανώς δεν αφορά το ‘να τα βρουν’ με τις προσωπικές τους ιδιαιτερότητες ο υπερδραστήριος Νικολά Σαρκοζί και η επιφυλακτική Αγγέλα Μέρκελ. Αυτοί οι δύο δεν θα είναι για πάντα. Η Γαλλία και η Γερμανία θα είναι για πάντα.
Προς το παρόν αυτό που έχει σημασία είναι το ότι η Γερμανίδα καγκελάριος φοβάται τον πληθωρισμό και δεν θέλει να ανταμείψει τη σπατάλη, αλλά ούτε να παραχωρήσει περαιτέρω έλεγχο επί των οικονομικών της Γερμανίας στις Βρυξέλλες. Ο Γάλλος πρόεδρος εν τω μεταξύ θέλει τη θέσπιση της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης και την ενίσχυση του πολιτικού ελέγχου επί της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προκειμένου η τελευταία να χαλαρώσει την αντιπληθωριστική στάση της.
Όσο εκλείπει η γενιά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανία αρχίζει να επιβεβαιώνει πιο ανοιχτά τα εθνικά της συμφέροντα, και αυτό δυσκολεύει τη διατήρηση του ‘διακανονισμού’ εντός της Ε.Ε. που η Γαλλία έβρισκε τόσο ελκυστικό μέχρι σήμερα – η Γερμανία το άλογο, η Γαλλία ο καβαλάρης, η Γερμανία, με τον ισχυρό της προϋπολογισμό, ο χρηματοδότης, η Γαλλία ο καταναλωτής. Αν οι διαφορές αυτές δεν επιλυθούν σύντομα, η Ευρώπη απειλείται με πολιτική παράλυση.
sofokleous10.gr
Ακολούθησε η έντονη άρνηση του αξιωματούχου που τότε ήταν πειστική, σήμερα όμως δεν είναι. Τα καλά νέα για το μέλλον της Ευρώπης είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν και το πρόβλημα και τι πρέπει να κάνουν. Τα κακά νέα είναι πως άλλο είναι να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις και άλλο να το κάνεις.
Το καλύτερο και πιο προφανές παράδειγμα είναι η περίπτωση της Ελλάδας. Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι το πιθανότερο είναι πως στο τέλος θα υποχρεωθούν να επιτρέψουν στην Ελλάδα την αναδιάρθρωση του χρέους της, αλλά σήμερα επιμένουν ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Το ελληνικό χρέος, ωστόσο, αποτελεί πρόβλημα της παρούσης και μάλλον είναι τετριμμένο σε σχέση με τα πιο σοβαρά ζητήματα που απειλούν τη μελλοντική επιρροή της Ευρώπης.
Η επιβίωση του κοινού νομίσματος εξαρτάται από ορισμένες πολιτικά δυσάρεστες επιλογές. Η άρνηση της Ευρώπης να αναλάβει το βάρος της διατήρησης μιας εύλογης παγκόσμιας τάξης έχει περιορίσει την παγκόσμια επιρροή της. Ζητήστε από οποιονδήποτε στο Λευκό Οίκο να σας κατονομάσει τρεις προέδρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με το ζόρι θα θυμηθεί έναν. Γιατί να νοιάζεσαι για μια περιοχή του μεγέθους της Αμερικής που αποφεύγει τις στρατιωτικές δαπάνες ακόμα και για μέτωπα που αφορούν την περιφρούρηση της ‘πίσω αυλής’ της;....Η περίπτωση του προέδρου της Γερμανίας που αναγκάστηκε να παραιτηθεί επειδή υπαινίχθηκε ότι η ανάπτυξη των γερμανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν – που σημειωτέον, το μεγαλύτερο μέρος τους βρίσκεται πολύ μακριά από τα θέατρα μάχης – είναι ένας σωστός τρόπος για την προάσπιση των συμφερόντων της χώρας, μας λέει πολλά για την αξιοπιστία της Ευρώπης ως συμμάχου. Η Ευρώπη δεν δίνει μάχες χωρίς μεγάλα ηθικά κίνητρα. Αλλά ακόμη κι αν υπάρχει ισχυρό ηθικό κίνητρο, όπως στη περίπτωση του τερματισμού της σερβικής γενοκτονίας, δεν χρηματοδοτεί επαρκώς τα στρατεύματα της ώστε να μπορούν να φέρουν σε πέρας τον πόλεμο.
Τον καιρό του δείπνου της Ουάσιγκτον, μπορούσε ακόμη να αρνηθεί κανείς το γεγονός ότι μια νομισματική ένωση που δεν περιλάμβανε κάποιον κεντρικό έλεγχο της δημοσιονομικής πολιτικής είναι μη βιώσιμη. Σήμερα όμως αυτό δεν γίνεται.
Τα μεγάλα ελλείμματα των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου έχουν παράγει θανάσιμες ίσως πιέσεις στο ευρώ. Ας δούμε τα εξής γεγονότα: σήμερα οι κεντρικές τράπεζες όλου του κόσμου δεν αυξάνουν τα αποθεματικά τους σε ευρώ, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης αντιμετωπίζουν με όλο και μεγαλύτερο σκεπτικισμό την ποιότητα των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης, οι επενδυτές διστάζουν να χρηματοδοτήσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες και οι Γερμανοί ψηφοφόροι βαρέθηκαν να αποτελούν το μηχάνημα αυτόματων συναλλαγών της Ε.Ε.
Το ερώτημα σήμερα είναι τι μπορεί να γίνει που θα είναι και πολιτικά εφικτό και θα διασφαλίζει την επιβίωση του ευρώ. Σε ένα πράγμα συμφωνεί η γραφειοκρατία της Ευρώπης: ό,τι κι αν γίνει, δεν πρέπει να πάμε σε μια αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβόνας, η οποία θα δώσει στους λαούς άλλη μια ευκαιρία να εκφραστούν επί του ευρωπαϊκού σχεδίου και, εν τέλει, να το τορπιλίσουν. Λιγότερο κομψά διατυπωμένο, πρέπει να πολεμήσουμε τα δημόσια ελλείμματα, διατηρώντας όμως πάση θυσία το δημοκρατικό έλλειμμα της Ε.Ε..
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι πρέπει χωρίς την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Η βασική τους προτεραιότητα είναι η μετατροπή του αρτηριοσκληρωτισμού της ευρωπαϊκής οικονομίας σε δυναμισμό. Είναι προφανές ότι ένας ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 1%, ιδίως με την έναρξη της λιτότητας, δεν αρκεί. Η μεταρρύθμιση της αγοράς απασχόλησης, που αποτελούσε όντως ισχυρό ζήτημα, φαίνεται ότι ξεκινά. Ακόμα και η Ισπανία με την Ελλάδα κάνουν τα πρώτα μικρά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, διευκολύνοντας και μειώνοντας το κόστος των απολύσεων έτσι ώστε οι εργοδότες να μπορούν να προσλαμβάνουν ευκολότερα.
Άλλα θέματα που θα πρέπει να βρίσκονται ψηλά στην ευρωπαϊκή αναπτυξιακή ατζέντα είναι: ο περιορισμός των ανώτατων φορολογικών συντελεστών εισοδήματος, ο περιορισμός των κανονιστικών εμποδίων για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων, μια πολιτική ανταγωνισμού που θα καθιστά τις πρακτικές των καρτέλ εγκλήματα προς δίωξη και δεν θα εισπράττει απλά πρόστιμα και το τέλος της προστασίας των υπερφορτωμένων με εργατικό δυναμικό εθνικών παρόχων από μια εξαγορά.
Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι ακόμα και η απειλή της οικονομικής στασιμότητας ή της κάμψης της ευρωπαϊκής επιρροής μπορούν να διασφαλίσουν την στήριξη τέτοιων μέτρων στη Ευρώπη. Η Ε.Ε. είναι μια ένωση με πολλά κράτη που αντιμετωπίζουν τις αγορές σαν εχθρό και όχι σαν μοχλό αποτελεσματικότητας και υψηλότερου βιοτικού επιπέδου.
Τέλος, αν η Ευρώπη θέλει όντως να ενισχύσει την επιρροή της στον 21ο αιώνα, θα πρέπει να ενισχύσει τη συνεργασία στους κόλπους της. Ένας πρόεδρος με διεθνές κύρος και όχι τρεις γραφειοκράτες ανταγωνιζόμενοι μεταξύ τους για τα πρωτεία. Αλλά το πιο σημαντικό είναι η επιβεβαίωση του γαλλογερμανικού άξονα.
Το θέμα αυτό προφανώς δεν αφορά το ‘να τα βρουν’ με τις προσωπικές τους ιδιαιτερότητες ο υπερδραστήριος Νικολά Σαρκοζί και η επιφυλακτική Αγγέλα Μέρκελ. Αυτοί οι δύο δεν θα είναι για πάντα. Η Γαλλία και η Γερμανία θα είναι για πάντα.
Προς το παρόν αυτό που έχει σημασία είναι το ότι η Γερμανίδα καγκελάριος φοβάται τον πληθωρισμό και δεν θέλει να ανταμείψει τη σπατάλη, αλλά ούτε να παραχωρήσει περαιτέρω έλεγχο επί των οικονομικών της Γερμανίας στις Βρυξέλλες. Ο Γάλλος πρόεδρος εν τω μεταξύ θέλει τη θέσπιση της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης και την ενίσχυση του πολιτικού ελέγχου επί της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προκειμένου η τελευταία να χαλαρώσει την αντιπληθωριστική στάση της.
Όσο εκλείπει η γενιά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανία αρχίζει να επιβεβαιώνει πιο ανοιχτά τα εθνικά της συμφέροντα, και αυτό δυσκολεύει τη διατήρηση του ‘διακανονισμού’ εντός της Ε.Ε. που η Γαλλία έβρισκε τόσο ελκυστικό μέχρι σήμερα – η Γερμανία το άλογο, η Γαλλία ο καβαλάρης, η Γερμανία, με τον ισχυρό της προϋπολογισμό, ο χρηματοδότης, η Γαλλία ο καταναλωτής. Αν οι διαφορές αυτές δεν επιλυθούν σύντομα, η Ευρώπη απειλείται με πολιτική παράλυση.
sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου