Σύμφωνα με τα πρόσφατα πρωτοσέλιδα, η αρχαία μούσα έχει κάθε λόγο να είναι αισιόδοξη: η πρώτη προσπάθεια της Ελλάδας να επιστρέψει στις χρηματοπιστωτικές αγορές στέφθηκε με επιτυχία. Με δύο εκδόσεις βραχυπρόθεσμων ομολόγων με απόσταση μιας εβδομάδας μεταξύ τους, η Ελλάδα κατάφερε να συγκεντρώσει 4,53 δις δολάρια. Και μπορούσε να αντλήσει πολύ περισσότερα κεφάλαια – και για τις δύο δημοπρασίες υπήρξε μεγάλη υπερκάλυψη της προσφοράς.
Σε δεύτερη ματιά, όμως, τα πράγματα δεν φαντάζουν τόσο καθησυχαστικά. Οι ελληνικές δημοπρασίες ομολόγων είχαν υψηλό κόστος: αποδόσεις άνω του 4%, που δηλώνουν ότι οι αγορές ακόμη ανησυχούν σχετικά με το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής στάσης πληρωμών. Τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν υποβαθμισμένα στην κατηγορία των ‘σκουπιδιών’ και το κόστος ασφάλισής τους έναντι στάσης πληρωμών είναι πάντα πολύ ψηλά. Η CMA Data Vision, με έδρα το Λονδίνο, που παρακολουθεί τις τιμές των συμβολαίων έναντι κινδύνου πτώχευσης, έδωσε πρόσφατα 54% πιθανότητες μιας ελληνικής χρεοκοπίας.
Αλλά οι Έλληνες κρατικοί αξιωματούχοι δεν θέλουν να ακούν λέξη για το ενδεχόμενο χρεοκοπίας, ούτε καν για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους. Η απάντησή τους είναι: Πάμε καλά, το 3ετές πρόγραμμα λιτότητας αποδίδει και δεν βλέπουμε το ενδεχόμενο καμιάς αναδιάρθρωσης κανενός τύπου. «Δεν υπάρχει καμιά συζήτηση γι’ αυτό» δηλώνουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών. «Δεν υπάρχει περίπτωση αναδιάρθρωσης», τελεία και παύλα....Βεβαίως να θυμηθούμε ότι κατά την έναρξη της κρίσης οι Έλληνες κρατικοί αξιωματούχοι εξίσου κατηγορηματικά απέρριπταν κάθε ανάμειξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στη διάσωση της Ελλάδας. Σήμερα ξέρουμε πως αυτή η λογική ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ευσεβείς πόθοι. Η συντετριμμένη από το χρέος Ελλάδα μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει αλλά ίσως βρεθεί χωρίς άλλη επιλογή πέραν της αναδιάρθρωσης.
«Ακόμη και αν η Ελλάδα κάνει τα πάντα σύμφωνα με τους κανόνες, είναι απίθανο να αποδώσει η δημοσιονομική προσαρμογή δίχως αναδιάρθρωση», παρατηρεί η Κάρμεν Ράινχαρτ, οικονομολόγος του πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
Σε τελική ανάλυση όλα εξαρτώνται από το τι νόημα δίνεις στον όρο ‘αναδιάρθρωση’. Το ενδεχόμενο ‘κούρεμα’ – που σημαίνει ότι η αξία των ελληνικών ομολόγων θα ψαλιδιστεί ευθέως – προφανώς και δεν αποτελεί ελκυστική επιλογή, ούτε σε πολιτικό επίπεδο για την ίδια τη χώρα, ούτε σε οικονομικό επίπεδο για τους πιστωτές. Αλλά τελικά η αγορά έχει ήδη πάρει το ψαλίδι και έχει αποτυπώσει την πιθανότητα μιας ενδεχόμενης ελληνικής στάσης πληρωμών στις χαμηλότερες τιμές των ελληνικών ομολόγων. Ακόμα και οι οδηγίες των ‘τεστ αντοχής’ των ευρωπαϊκών τραπεζών, που δημοσιεύτηκαν την περασμένη Παρασκευή, περιλάμβαναν τη σύσταση προς τις τράπεζες που κατέχουν ελληνικά ομόλογα να υποθέσουν απώλειες της τάξης του 17%.
Μια θεληματική αναδιάρθρωση από την άλλη μεριά, μπορεί να απορροφηθεί ευκολότερα και να αποτρέψει το ενδεχόμενο μιας απότομης στάσης πληρωμών σαν της Αργεντινής, όπως έχουν υποστηρίξει πολλοί οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένου του Νούριελ Ρουμπίνι. Γράφει ο Ρουμπίνι: «Η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη, επιθυμητή και βιώσιμη, με τρόπο που θα είναι επωφελής και για την χώρα και για τους πιστωτές της».
Σε μια τέτοια αναδιάρθρωση, οι όροι θα ήταν η αξία των ομολόγων να παραμείνει ανέπαφη, το επιτόκιο να μειωθεί και να επιμηκυνθεί ο χρόνος ωρίμανσης, κατά τρόπο που θα επιτρέψει στους πιστωτές που θα θελήσουν να συμφωνήσουν στους όρους της να πάρουν πίσω το σύνολο των χρημάτων τους – αν και σε μεταγενέστερη ημερομηνία – και θα δώσει στην Ελλάδα το απαιτούμενο χώρο να ανασάνει. Ο Ρουμπίνι υποστηρίζει πως η ιστορία δείχνει ότι σε μια τέτοια κατάσταση το 90% των πιστωτών αποδέχονται τη συμφωνία.
Στην πραγματικότητα άλλωστε αυτό συμβαίνει ήδη σιωπηλά. Τον περασμένο μήνα το ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας ανακοίνωσαν ότι τα εκκρεμή χρέη του ελληνικού ΕΣΥ των τελευταίων 3 χρόνων θα εξοφληθούν με ομόλογα μηδενικού επιτοκίου, που συνεπάγονται 19% ζημιά στην αρχική επένδυση.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι το ελληνικό πρόγραμμα λιτότητας προχωρά καλά, όπως αναφέρει το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του. Και η τρόικα – όπως αποκαλούν στην Ελλάδα το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – είναι ικανοποιημένη με τα αποτελέσματα. Και θα έπρεπε να είναι: την περασμένη βδομάδα η Αθήνα ανακοίνωσε ότι το δημόσιο έλλειμμά της έπεσε στο πρώτο εξάμηνο του έτους κατά 46%, δηλαδή περισσότερο από το προβλεπόμενο.
Αλλά οι προκλήσεις παραμένουν, όπως άλλωστε συμπεραίνει στην ίδια έκθεσή του το ΔΝΤ – και αυτό πιθανότατα εξηγεί γιατί η κυβέρνηση αποφάσισε τελικά να μην υλοποιήσει σχέδια έκδοσης κρατικών ομολόγων διάρκειας 1 έτους. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα βρίσκεται στο 5%, αρκετά ψηλότερα από το αναμενόμενο, η ανεργία φτάνει το 12% κι αυξάνεται, ενώ η οικονομία επιβραδύνεται κι έχουν παγώσει οι πιστώσεις προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ορισμένες μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης, όπως η γερμανική εκπτωτική αλυσίδα σουπερμάρκετ Aldi, αποφάσισαν να βγουν από την ελληνική αγορά. Και το πιο σημαντικό: η κυβέρνηση δυσκολεύεται πολύ να μαζέψει έσοδα – τους πρώτους 6 μήνες του 2011 τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν μόνο κατά 7% ενώ στόχος ήταν 13.7%. Με την ύφεση, η συγκέντρωση δημοσίων εσόδων μέσω της φορολογίας θα γίνει ακόμα δυσκολότερη.
Ακόμα και με την οικονομική στήριξη του ΔΝΤ και της ΕΕ, ακόμα κι αν το πρόγραμμα λιτότητας προχωρήσει χωρίς προβλήματα, η Ελλάδα θα πρέπει να αυξάνει το δανεισμό της, πιθανότατα με υψηλό κόστος, μόνο και μόνο για να εξυπηρετεί το χρέος της. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος θα έχει φτάσει ως το 2013 το 150% του ΑΕΠ. Και δεν μπορεί παρά στο τέλος να αρχίσουν όλοι να αναρωτιούνται αν το συνεπαγόμενο κόστος αξίζει τον κόπο, ιδίως από τη στιγμή που το χρέος θα πάψει να είναι βιώσιμο. Η Αργεντινή κατέληξε σε στάση πληρωμών όταν είδε πώς η αναδιάρθρωση του χρέους είχε γίνει εξαιρετικά οδυνηρή για την οικονομία και την κοινωνία της.
Σε μακροπρόθεσμη βάση τα πράγματα θα είναι καλύτερα για την Ελλάδα αν αποφασίσει να αντιμετωπίσει κάποιο βραχυπρόθεσμο κόστος. «Όσο παραπάνω αλεύρι και να βάλεις το ψωμί δε φουσκώνει αν λείπει η μαγιά» γράφει ο Αβινας Περσό, πρόεδρος της Intelligence Capital, με έδρα το Λονδίνο. Το συστατικό που λείπει, παρατηρεί, είναι μια συμφωνία που θα μειώσει το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους στο ήμισυ.
Για τους Έλληνες, ωστόσο, η αναδιάρθρωση οποιουδήποτε τύπου αποτελεί ανάθεμα. «Δεν τη χρειαζόμαστε», υποστηρίζει ο Έλληνας οικονομολόγος Γιάννης Στουρνάρας. «Αν συμβεί, θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας». Μπορεί να έχει δίκιο. Αλλά με δεδομένη τη σύγχυση που επικρατεί σήμερα ως προς ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της ελληνικής αναδιάρθρωσης, ούτε το μαντείο των Δελφών δεν μπορεί να προβλέψει τι θα σημάνει τελικά το άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας, όταν γίνει.
sofokleous10.gr
Σε δεύτερη ματιά, όμως, τα πράγματα δεν φαντάζουν τόσο καθησυχαστικά. Οι ελληνικές δημοπρασίες ομολόγων είχαν υψηλό κόστος: αποδόσεις άνω του 4%, που δηλώνουν ότι οι αγορές ακόμη ανησυχούν σχετικά με το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής στάσης πληρωμών. Τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν υποβαθμισμένα στην κατηγορία των ‘σκουπιδιών’ και το κόστος ασφάλισής τους έναντι στάσης πληρωμών είναι πάντα πολύ ψηλά. Η CMA Data Vision, με έδρα το Λονδίνο, που παρακολουθεί τις τιμές των συμβολαίων έναντι κινδύνου πτώχευσης, έδωσε πρόσφατα 54% πιθανότητες μιας ελληνικής χρεοκοπίας.
Αλλά οι Έλληνες κρατικοί αξιωματούχοι δεν θέλουν να ακούν λέξη για το ενδεχόμενο χρεοκοπίας, ούτε καν για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους. Η απάντησή τους είναι: Πάμε καλά, το 3ετές πρόγραμμα λιτότητας αποδίδει και δεν βλέπουμε το ενδεχόμενο καμιάς αναδιάρθρωσης κανενός τύπου. «Δεν υπάρχει καμιά συζήτηση γι’ αυτό» δηλώνουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών. «Δεν υπάρχει περίπτωση αναδιάρθρωσης», τελεία και παύλα....Βεβαίως να θυμηθούμε ότι κατά την έναρξη της κρίσης οι Έλληνες κρατικοί αξιωματούχοι εξίσου κατηγορηματικά απέρριπταν κάθε ανάμειξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στη διάσωση της Ελλάδας. Σήμερα ξέρουμε πως αυτή η λογική ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ευσεβείς πόθοι. Η συντετριμμένη από το χρέος Ελλάδα μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει αλλά ίσως βρεθεί χωρίς άλλη επιλογή πέραν της αναδιάρθρωσης.
«Ακόμη και αν η Ελλάδα κάνει τα πάντα σύμφωνα με τους κανόνες, είναι απίθανο να αποδώσει η δημοσιονομική προσαρμογή δίχως αναδιάρθρωση», παρατηρεί η Κάρμεν Ράινχαρτ, οικονομολόγος του πανεπιστημίου του Μέριλαντ.
Σε τελική ανάλυση όλα εξαρτώνται από το τι νόημα δίνεις στον όρο ‘αναδιάρθρωση’. Το ενδεχόμενο ‘κούρεμα’ – που σημαίνει ότι η αξία των ελληνικών ομολόγων θα ψαλιδιστεί ευθέως – προφανώς και δεν αποτελεί ελκυστική επιλογή, ούτε σε πολιτικό επίπεδο για την ίδια τη χώρα, ούτε σε οικονομικό επίπεδο για τους πιστωτές. Αλλά τελικά η αγορά έχει ήδη πάρει το ψαλίδι και έχει αποτυπώσει την πιθανότητα μιας ενδεχόμενης ελληνικής στάσης πληρωμών στις χαμηλότερες τιμές των ελληνικών ομολόγων. Ακόμα και οι οδηγίες των ‘τεστ αντοχής’ των ευρωπαϊκών τραπεζών, που δημοσιεύτηκαν την περασμένη Παρασκευή, περιλάμβαναν τη σύσταση προς τις τράπεζες που κατέχουν ελληνικά ομόλογα να υποθέσουν απώλειες της τάξης του 17%.
Μια θεληματική αναδιάρθρωση από την άλλη μεριά, μπορεί να απορροφηθεί ευκολότερα και να αποτρέψει το ενδεχόμενο μιας απότομης στάσης πληρωμών σαν της Αργεντινής, όπως έχουν υποστηρίξει πολλοί οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένου του Νούριελ Ρουμπίνι. Γράφει ο Ρουμπίνι: «Η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη, επιθυμητή και βιώσιμη, με τρόπο που θα είναι επωφελής και για την χώρα και για τους πιστωτές της».
Σε μια τέτοια αναδιάρθρωση, οι όροι θα ήταν η αξία των ομολόγων να παραμείνει ανέπαφη, το επιτόκιο να μειωθεί και να επιμηκυνθεί ο χρόνος ωρίμανσης, κατά τρόπο που θα επιτρέψει στους πιστωτές που θα θελήσουν να συμφωνήσουν στους όρους της να πάρουν πίσω το σύνολο των χρημάτων τους – αν και σε μεταγενέστερη ημερομηνία – και θα δώσει στην Ελλάδα το απαιτούμενο χώρο να ανασάνει. Ο Ρουμπίνι υποστηρίζει πως η ιστορία δείχνει ότι σε μια τέτοια κατάσταση το 90% των πιστωτών αποδέχονται τη συμφωνία.
Στην πραγματικότητα άλλωστε αυτό συμβαίνει ήδη σιωπηλά. Τον περασμένο μήνα το ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας ανακοίνωσαν ότι τα εκκρεμή χρέη του ελληνικού ΕΣΥ των τελευταίων 3 χρόνων θα εξοφληθούν με ομόλογα μηδενικού επιτοκίου, που συνεπάγονται 19% ζημιά στην αρχική επένδυση.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι το ελληνικό πρόγραμμα λιτότητας προχωρά καλά, όπως αναφέρει το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του. Και η τρόικα – όπως αποκαλούν στην Ελλάδα το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – είναι ικανοποιημένη με τα αποτελέσματα. Και θα έπρεπε να είναι: την περασμένη βδομάδα η Αθήνα ανακοίνωσε ότι το δημόσιο έλλειμμά της έπεσε στο πρώτο εξάμηνο του έτους κατά 46%, δηλαδή περισσότερο από το προβλεπόμενο.
Αλλά οι προκλήσεις παραμένουν, όπως άλλωστε συμπεραίνει στην ίδια έκθεσή του το ΔΝΤ – και αυτό πιθανότατα εξηγεί γιατί η κυβέρνηση αποφάσισε τελικά να μην υλοποιήσει σχέδια έκδοσης κρατικών ομολόγων διάρκειας 1 έτους. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα βρίσκεται στο 5%, αρκετά ψηλότερα από το αναμενόμενο, η ανεργία φτάνει το 12% κι αυξάνεται, ενώ η οικονομία επιβραδύνεται κι έχουν παγώσει οι πιστώσεις προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ορισμένες μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης, όπως η γερμανική εκπτωτική αλυσίδα σουπερμάρκετ Aldi, αποφάσισαν να βγουν από την ελληνική αγορά. Και το πιο σημαντικό: η κυβέρνηση δυσκολεύεται πολύ να μαζέψει έσοδα – τους πρώτους 6 μήνες του 2011 τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν μόνο κατά 7% ενώ στόχος ήταν 13.7%. Με την ύφεση, η συγκέντρωση δημοσίων εσόδων μέσω της φορολογίας θα γίνει ακόμα δυσκολότερη.
Ακόμα και με την οικονομική στήριξη του ΔΝΤ και της ΕΕ, ακόμα κι αν το πρόγραμμα λιτότητας προχωρήσει χωρίς προβλήματα, η Ελλάδα θα πρέπει να αυξάνει το δανεισμό της, πιθανότατα με υψηλό κόστος, μόνο και μόνο για να εξυπηρετεί το χρέος της. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος θα έχει φτάσει ως το 2013 το 150% του ΑΕΠ. Και δεν μπορεί παρά στο τέλος να αρχίσουν όλοι να αναρωτιούνται αν το συνεπαγόμενο κόστος αξίζει τον κόπο, ιδίως από τη στιγμή που το χρέος θα πάψει να είναι βιώσιμο. Η Αργεντινή κατέληξε σε στάση πληρωμών όταν είδε πώς η αναδιάρθρωση του χρέους είχε γίνει εξαιρετικά οδυνηρή για την οικονομία και την κοινωνία της.
Σε μακροπρόθεσμη βάση τα πράγματα θα είναι καλύτερα για την Ελλάδα αν αποφασίσει να αντιμετωπίσει κάποιο βραχυπρόθεσμο κόστος. «Όσο παραπάνω αλεύρι και να βάλεις το ψωμί δε φουσκώνει αν λείπει η μαγιά» γράφει ο Αβινας Περσό, πρόεδρος της Intelligence Capital, με έδρα το Λονδίνο. Το συστατικό που λείπει, παρατηρεί, είναι μια συμφωνία που θα μειώσει το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους στο ήμισυ.
Για τους Έλληνες, ωστόσο, η αναδιάρθρωση οποιουδήποτε τύπου αποτελεί ανάθεμα. «Δεν τη χρειαζόμαστε», υποστηρίζει ο Έλληνας οικονομολόγος Γιάννης Στουρνάρας. «Αν συμβεί, θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας». Μπορεί να έχει δίκιο. Αλλά με δεδομένη τη σύγχυση που επικρατεί σήμερα ως προς ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της ελληνικής αναδιάρθρωσης, ούτε το μαντείο των Δελφών δεν μπορεί να προβλέψει τι θα σημάνει τελικά το άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας, όταν γίνει.
sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου