Η Ευρώπη στο ΔΝΤ

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν παύουν να θυμίζουν στους λαούς τους ότι οι μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες ανατρέπουν την υπάρχουσα παγκόσμια οικονομική τάξη. Αλλά όταν έρχεται η ώρα να αναγνωρίσουν αυτή την πραγματικότητα στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, υιοθετούν διαφορετική προσέγγιση. Και αυτό ισχύει πρωτίστως για την Ευρωζώνη.

Η Ευρωζώνη ως τέτοια δεν εκπροσωπείται στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς. Αντ’ αυτού, εκπροσωπούνται στο συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου 12 χώρες της Ευρωζώνης μέσα από έξι διαφορετικές ‘οντότητες’ ή ομάδες χωρών. Οι δύο μεγαλύτερες χώρες, η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν μία έδρα από μόνες τους. Δέκα άλλες χώρες μέλη της Ευρωζώνης συμμετέχουν σε τέσσερις οντότητες με επικεφαλής το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία. Παρά ταύτα, οι τέσσερις αυτές οντότητες περιλαμβάνουν άλλες 20 χώρες, εκ των οποίων οι περισσότερες δεν είναι καν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.... Μαζί με τους αντιπροσώπους της Σκανδιναβίας και της Βρετανίας, υπάρχουν συνεπώς οκτώ εκπρόσωποι της ΕΕ στο εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ. Και αφού στη βάση των ιδρυτικών του συνθηκών, το εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ προβλέπεται να έχει 20 μέλη, αυτό συνεπάγεται ότι το 40% του συνόλου των εκτελεστικών διευθυντών του ΔΝΤ προέρχεται από την ΕΕ, ενώ το ένα τρίτο εξ αυτών προέρχεται από την Ευρωζώνη.

Το ΔΝΤ αποτελεί λοιπόν ένα πρώτης τάξεως παράδειγμα υπεραντιπροσώπευσης των Ευρωπαίων στους διεθνείς οργανισμούς. Ο υπερβολικός αριθμός των Ευρωπαίων εκπροσώπων ωστόσο δεν ενισχύει, περιορίζει την επιρροή της Ευρώπης. Γιατί οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών χωρών στο ΔΝΤ κατά κανόνα υπερασπίζονται τα εθνικά τους συμφέροντα, που συχνά αποκλίνουν μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν υπάρχει καμιά αντιπροσώπευση των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων στο ΔΝΤ.

Ας αντιπαραβάλλουμε τη σημερινή κατάσταση της εκτεταμένης δυσπραγίας με τη μόνη εύλογη μακροπρόθεσμη λύση: την άθροιση των ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων όλων των χωρών μελών της Ευρωζώνης. Η Ευρωζώνη θα αποτελούσε τότε μια οντότητα και θα είχε μια έδρα στο εκτελεστικό συμβούλιο του Ταμείου, την οποία θα καταλάμβανε ένας υποψήφιος που θα ορίζονταν από την ομάδα των Υπουργών Οικονομικών του Eurogroup.

Στο εγχείρημα θα μπορούσε να συμμετέχει ίσως και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ορίζοντας τον εκπρόσωπο της Ευρωζώνης στο ΔΝΤ. Με τον τρόπο αυτό οι δημοσιονομικές και νομισματικές αρχές της Ευρώπης θα υποχρεώνονταν να συνεργαστούν για να διαμορφώσουν τη συμβολή τους στις αποφάσεις του ΔΝΤ.

Ο εκπρόσωπος της Ευρωζώνης στην περίπτωση αυτή θα είχε μεγάλη ισχύ γιατί θα αντιπροσώπευε ένα σύνολο ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων ακόμα μεγαλύτερο από των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην πραγματικότητα, η ντε φάκτο κυριαρχία του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών εντός του ΔΝΤ θα γινόταν έτσι παρελθόν.

Ελάχιστες πιθανότητες όμως υπάρχουν να συμβεί αυτό, με δεδομένο το μηδαμινό ενδιαφέρον των κρατών μελών της ΕΕ για τη μεταβίβαση περισσοτέρων αρμοδιοτήτων – και θέσεων ουσίας σε διεθνείς οργανισμούς – στο επίπεδο της ΕΕ. Η Γερμανία, ιδίως, θεωρεί ότι δεν έχει κανένα λόγο να μοιραστεί τη συμμετοχή της με τις άλλες δημοσιονομικά αδύνατες χώρες της Ευρωζώνης. Αλλά και η Γαλλία μπορεί να φοβάται την διάδοση μιας τέτοιας πρακτικής. Από τη στιγμή που η Γαλλία θα συμφωνήσει στη θέσπιση μιας κοινής θέσης των ευρωπαϊκών κρατών για την Ευρωζώνη στο ΔΝΤ, μπορεί άλλοι να επικαλεστούν το παράδειγμα αυτό ως προηγούμενο και να ζητήσουν την εφαρμογή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, όπου η Γαλλία μπορεί να χάσει τη μόνιμη θέση της προς όφελος ενός κοινού εκπροσώπου της Ευρώπης.

Μέχρι στιγμής ο υπόλοιπος κόσμος απλά γκρίνιαζε για την επίμονη άρνηση της Ευρώπης να αναγνωρίσει τη σχετική κάμψη της παγκόσμιας σημασίας της. Και από τη στιγμή που καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν αποδέχονταν να εγκαταλείψει την έδρα της στο εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ, το πρόβλημα αντιμετωπίζονταν με την πρόσθεση νέων, περισσότερων προσωρινών εδρών στο συμβούλιο για τις δυναμικές και υποαντιπροσωπευόμενες αναδυόμενες οικονομίες.

Αυτή η διαδικασία, ωστόσο, δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα, επειδή το εκτελεστικό συμβούλιο του ΔΝΤ, με κάθε αύξηση του μεγέθους του, γίνεται και λιγότερο αποτελεσματικό. Γι’ αυτό οι ΗΠΑ αποφάσισαν να κάνουν το κρίσιμο βήμα. Η Αμερική που έχει δικαίωμα βέτο λέει τώρα ότι δεν θα εγκρίνει τον υψηλότερο αριθμό των εκτελεστικών διευθυντών – 24 επί του παρόντος – από δω και στο εξής στο ΔΝΤ. Κι αυτό αναμφίβολα βάζει τους Ευρωπαίους μπροστά σε ένα δίλημμα. Αν δεν συμφωνήσουν να εγκαταλείψουν ορισμένες από τις έδρες τους, κάποιες αναδυόμενες χώρες, όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία αλλά ίσως και η Ινδία, θα χάσουν τις δικές τους. Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει να θεωρηθεί υπεύθυνη για κάτι τέτοιο.

Έχει υποστηριχθεί ότι μέχρι τώρα η Ευρωζώνη δεν διέθετε μια κοινή δημοσιονομική αρχή που θα εκπροσωπούσε τα κοινά συμφέροντα της Ευρωζώνης. Αλλά αυτό άλλαξε με τη δημιουργία του ευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης, υπό τη μορφή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Η χρηματοδότηση της επόμενης διάσωσης μέσα στην Ευρωζώνη θα αποτελέσει μια δυσκίνητη και κοστοβόρα διαδικασία, επειδή οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι δύσπιστες απέναντι στις πολύπλοκες δομές όπως αυτή που απαιτείται για τη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού. Αυτό σημαίνει πως η Ευρώπη έχει τώρα μια χρυσή ευκαιρία να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία αθροίζοντας τα δικαιώματα των κρατών μελών της στο ΔΝΤ, κι εξασφαλίζοντας έτσι πρόσβαση στον πολύ πιο φτηνό δανεισμό του ΔΝΤ για τις χώρες που θα αντιμετωπίσουν προβλήματα.

Αν για παράδειγμα η Ιρλανδία ή η Ισπανία χρειαστούν έκτακτη βοήθεια, τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης μπορούν απλά να συμφωνήσουν στην παροχή δανεισμού από το ΔΝΤ στη βάση των δικών τους ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων τους σε αυτό. Η πιεσμένη χώρα τότε θα καταφέρει πολύ σύντομα να εξασφαλίσει ένα μεγάλο δάνειο από το ΔΝΤ, με δεδομένο ότι το σύνολο των ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης φτάνει τα 60 δις - και τα δάνεια του ΔΝΤ εύκολα φτάνουν σε επίπεδα πολλαπλάσια των ποσοστώσεων των χωρών.

Αλλά θα κερδίσουν και οι χώρες πιστωτές όπως η Γερμανία, γιατί δεν θα χρειάζεται πια να χρηματοδοτούν με υψηλά ποσά τις εγγυήσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού, ενώ παράλληλα θα περιφρουρούν τα συμφέροντά τους μέσα στην παρούσα δομή του Μηχανισμού. Όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, συνεπώς, έχουν να κερδίσουν από τη συγκέντρωσή τους σε μια οντότητα, με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να εκπροσωπεί τα συλλογικά τους συμφέροντα εντός του ΔΝΤ.
sofokleous10.gr