Η παγκόσμια θερμοκρασία θα ανεβεί κατά έναν βαθμό Κελσίου, δύο, ή ακόμη περισσότερο; Ο άνθρωπος ευθύνεται εξολοκλήρου για την κλιματική αλλαγή; Για αυτά τα ερωτήματα υποτίθεται ότι υπάρχουν μυριάδες πιθανές απαντήσεις, καθώς και άλλες τόσες επιστημονικές μελέτες, μετρήσεις, διαμάχες και προγράμματα δράσης.
Οι σαφείς απαντήσεις έγιναν ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση όταν άγνωστοι χάκερ δημοσιοποίησαν στο Διαδίκτυο περισσότερα από 1.000 μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, συντάκτες των οποίων ήταν οι ερευνητές ενός από τα πιο εξειδικευμένα ινστιτούτα στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Το σκάνδαλο που ξέσπασε ήταν τεραστίων διαστάσεων και τα μέσα ενημέρωσης βάφτισαν την υπόθεση «Climategate» παραφράζοντας τον όρο «Watergate» που οδήγησε το 1974 στην παραίτηση του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον. Με αφορμή εκείνα τα ηλεκτρονικά μηνύματα, οι σκεπτικιστές βρήκαν την ευκαιρία να υποστηρίξουν ότι οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων για το κλίμα ήταν βασισμένες σε εσφαλμένους υπολογισμούς....Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η επίθεση προς την επιστημονική κοινότητα δεν είναι παρά το τελευταίο επεισόδιο μιας διαμάχης ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα. Από τη μια πλευρά, επισημαίνει το περιοδικό "Der Spiegel", είναι οι περισσότεροι κορυφαίοι επιστήμονες. Από την άλλη μεριά βρίσκεται ένα πανίσχυρο λόμπι βιομηχανιών που είναι αποφασισμένο να υποβαθμίσει τους κινδύνους από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό το λόμπι έχει τη στήριξη του συντηρητικού φάσματος στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και διάφορων ψευδοερευνητών που αναλώνονται σε θεωρίες συνωμοσίας.
Και οι δύο πλευρές πολεμούν πολύ σκληρά. Όλα ξεκίνησαν το 1986 όταν μια ομάδα Γερμανών επιστημόνων απηύθυναν μια δραματική δημόσια έκκληση, την πρώτη του είδους, προειδοποιώντας για την «επερχόμενη κλιματική καταστροφή».
Την εποχή εκείνη υπήρχαν ήδη επιστημονικές ενδείξεις για την αύξηση της θερμοκρασίας, γεγονός που οδήγησε τον ΟΗΕ να συστήσει τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Εως το 1988 οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων έβρισκαν ιδιαίτερη απήχηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, όμως, η χώρα χτυπήθηκε από μια ασυνήθιστη ξηρασία.
Τότε, μέλη του Κογκρέσου εμφανίσθηκαν πρόθυμοι να ακούσουν τον επιστήμονα της NASA Τζέιμς Χάνσεν, ο οποίος είχε δημοσιεύσει μια σειρά από άρθρα για την απειλή της κλιματικής αλλαγής. Ενας από τους γερουσιαστές, που πάλεψε σκληρά για να μην υποβαθμίσει η κυβέρνηση τις εκθέσεις του Αμερικανού επιστήμονα, ήταν ο Αλ Γκορ.
Στις πετρελαϊκές εταιρίες σήμανε συναγερμός. Αμέσως, σχημάτισαν συμμαχίες με εταιρίες άλλων τομέων, οι οποίες με τη σειρά τους ανησυχούσαν για μια πιθανή άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Επιστράτευσαν, επίσης, μερικούς επιστήμονες που δεν συμμερίζονταν τις απόψεις των ανήσυχων συναδέλφων τους, όπως τον Πάτρικ Μίκαελς του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια.
Στόχος του βιομηχανικού λόμπι ήταν να προκληθούν αμφιβολίες γύρω από τα επιστημονικά ευρήματα. «Θα έχουμε νικήσει όταν θα αναγνωρίζει ο μέσος πολίτης τις αβεβαιότητες της κλιματικής επιστήμης», αναφερόταν σε έκθεση του πετρελαϊκού λόμπι «Global Climate Science Team».
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια επικίνδυνη δυναμική. Οποιοσδήποτε ερευνητής εξέφραζε αμφιβολίες για τα ευρήματα κινδύνευε να παίζει άθελά του το παιχνίδι του βιομηχανικού λόμπι. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα στην υπόθεση του «Climategate». Φοβούμενοι ότι το λόμπι θα εκμεταλλευόταν τις αμφιβολίες τους, πολλοί ερευνητές προτίμησαν να αποκρύψουν τα συμπέρασμά τους από την κοινή γνώμη.
Στο μεταξύ, το λόμπι ξοδεύει δισεκατομμύρια δολάρια σε εκστρατείες προπαγάνδας. Το 1991, το Information Council on the Environment, μια οργάνωση που δημιούργησαν οι αμερικανικές Εθνική Ένωση Άνθρακα, Ένωση Δυτικών Καυσίμων και το Ινστιτούτο Ηλεκτρισμού Εντισον, συνέταξε ένα πλάνο στρατηγικής με στόχο αυτούς που αποκαλούσε «λιγότερο μορφωμένα άτομα».
Η πρόταση ήταν μια εκστρατεία ενημέρωσης που θα «επανατοποθετούσε την υπερθέρμανση του πλανήτη στη σφαίρα της θεωρίας». Την ίδια στιγμή, η οργάνωση Global Climate Coalition, μια συμμαχία διάφορων επιχειρήσεων ενέργειας, επιχειρούσε να επηρεάσει τους αντιπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών και τα μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου.
Παρ'όλα αυτά, το λόμπι δεν είχε μεγάλη επιτυχία στη διεθνή σκηνή. Το 1997, η διεθνής κοινότητα υπέγραψε την πρώτη συμφωνία στη ιστορία για την προστασία του περιβάλλοντος: το Πρωτόκολλο του Κιότο. «Οι επιστήμονες είχαν απευθύνει μια προειδοποίηση, τα μέσα ενημέρωσης τη μεγέθυναν και οι πολιτικοί αντέδρασαν», επισημαίνει στο γερμανικό περιοδικό ο Πέτερ Βέινγκαρτ, καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Μπίελεφελντ της Γερμανίας.
Αυτό το διάστημα, πάντως, οι επιστήμονες δεν είχαν μείνει με σταυρωμένα χέρια. Αρκετά πριν από τη διάσκεψη του Κιότο για το κλίμα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κορυφαίοι επιστήμονες συμμάχησαν για να ασκήσουν πίεση στη βιομηχανία και τους πολιτικούς. Τον Αύγουστο του 1997 η Greenpeace απέστειλε επιστολή στην εφημερίδα "Times", απευθύνοντας έκκληση προς τους Βρετανούς επιστήμονες.
Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, μια ομάδα ερευνητών - ενεργώντας κατά τα φαινόμενα για λογαριασμό της WWF - έστειλαν ηλεκτρονικά μηνύματα σε εκατοντάδες συναδέλφους τους, καλώντας τους να υπογράψουν μια έκκληση προς τους πολιτικούς σχετικά με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Κάποιοι επιστήμονες, πάντως, βρήκαν αυτή την τακτική κάπως αμφιλεγόμενη, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες εκκλήσεις ήταν εξίσου «ανέντιμες» με την προπαγάνδα του λόμπι. «Προσωπικές απόψεις - είχε δηλώσει τότε ο Αμερικανός παλαιοκλιματολόγος Τομ Γουίγκλι - δεν πρέπει να συγχέονται με τα επιστημονικά δεδομένα».
Η θέση του Γουίγκλι βρήκε δεν βρήκε και πολλούς υποστηρικτές στην επιστημονική κοινότητα. Και σύντομα η μάχη έγινε ένας πόλεμος κυριαρχίας στα μίντια. Τα μέσα ενημέρωσης κατηγορήθηκαν ότι έδιναν συχνά βήμα στους σκεπτικιστές και μάλιστα χωρίς να έχουν οι απόψεις των τελευταίων επιστημονική βάση. Μακροπρόθεσμα, όμως, κέρδισαν οι επιστήμονες.
Όπως παρατηρεί ο κοινωνιολόγος Χανς Πέτερς τα μέσα ενημέρωσης δίνουν πλέον ιδιαίτερη βαρύτητα στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πλήρους ευθυγράμμισης ανάμεσα στους επιστήμονες και τους δημοσιογράφους.
Το Climategate είναι προϊόν αυτού του πολέμου. Οι επιστήμονες δεν θέλουν να δημοσιοποιούν τις υποθέσεις τους και τις επιφυλάξεις τους για να μην εκμεταλλεύεται αυτές τις αμφιβολίες το λόμπι και οι σκεπτικιστές. Από την άλλη πλευρά, τα μέσα ενημέρωσης δεν ενδιαφέρονται για τις επιστημονικές υποθέσεις, θέλουν τελικά συμπεράσματα που να βγάζουν έναν καλό τίτλο στα άρθρα τους.
Αυτός είναι ένας δεύτερος λόγος που η επιστημονική κοινότητα προδίδει κάποιες φορές τον ρόλο της: προκειμένου να φτάσει ο συναγερμός στην κοινή γνώμη, οι ερευνητές «φουσκώνουν» κάπως την είδηση. Κι έτσι δημιουργείται μια δυσάρεστη κατάσταση: Αν δεν χτυπήσουν συναγερμό οι επιστήμονες θα κατηγορηθούν ότι δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Από την άλλη, εάν δεν επαληθευτούν οι προβλέψεις τους δέχονται επικρίσεις.
Κατά πάσα πιθανότατα, όμως, τα κλιματολογικά ευρήματα θα παραμείνουν διφορούμενα ακόμη και εάν προοδεύσει και άλλο η επιστήμη σε αυτόν κλάδο. Κι όπως επισημαίνει ο καθηγητής της Φιλοσοφίας της Επιστήμης Σίλβιο Φούντοβιτς, αυτό είναι κάτι που πρέπει να αντιληφθούν οι ειδικοί και - πολύ περισσότερο - οι μη ειδικοί.
Πηγή:ΑΠΕ
Οι σαφείς απαντήσεις έγιναν ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση όταν άγνωστοι χάκερ δημοσιοποίησαν στο Διαδίκτυο περισσότερα από 1.000 μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, συντάκτες των οποίων ήταν οι ερευνητές ενός από τα πιο εξειδικευμένα ινστιτούτα στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Το σκάνδαλο που ξέσπασε ήταν τεραστίων διαστάσεων και τα μέσα ενημέρωσης βάφτισαν την υπόθεση «Climategate» παραφράζοντας τον όρο «Watergate» που οδήγησε το 1974 στην παραίτηση του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον. Με αφορμή εκείνα τα ηλεκτρονικά μηνύματα, οι σκεπτικιστές βρήκαν την ευκαιρία να υποστηρίξουν ότι οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων για το κλίμα ήταν βασισμένες σε εσφαλμένους υπολογισμούς....Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η επίθεση προς την επιστημονική κοινότητα δεν είναι παρά το τελευταίο επεισόδιο μιας διαμάχης ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα. Από τη μια πλευρά, επισημαίνει το περιοδικό "Der Spiegel", είναι οι περισσότεροι κορυφαίοι επιστήμονες. Από την άλλη μεριά βρίσκεται ένα πανίσχυρο λόμπι βιομηχανιών που είναι αποφασισμένο να υποβαθμίσει τους κινδύνους από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό το λόμπι έχει τη στήριξη του συντηρητικού φάσματος στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και διάφορων ψευδοερευνητών που αναλώνονται σε θεωρίες συνωμοσίας.
Και οι δύο πλευρές πολεμούν πολύ σκληρά. Όλα ξεκίνησαν το 1986 όταν μια ομάδα Γερμανών επιστημόνων απηύθυναν μια δραματική δημόσια έκκληση, την πρώτη του είδους, προειδοποιώντας για την «επερχόμενη κλιματική καταστροφή».
Την εποχή εκείνη υπήρχαν ήδη επιστημονικές ενδείξεις για την αύξηση της θερμοκρασίας, γεγονός που οδήγησε τον ΟΗΕ να συστήσει τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Εως το 1988 οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων έβρισκαν ιδιαίτερη απήχηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, όμως, η χώρα χτυπήθηκε από μια ασυνήθιστη ξηρασία.
Τότε, μέλη του Κογκρέσου εμφανίσθηκαν πρόθυμοι να ακούσουν τον επιστήμονα της NASA Τζέιμς Χάνσεν, ο οποίος είχε δημοσιεύσει μια σειρά από άρθρα για την απειλή της κλιματικής αλλαγής. Ενας από τους γερουσιαστές, που πάλεψε σκληρά για να μην υποβαθμίσει η κυβέρνηση τις εκθέσεις του Αμερικανού επιστήμονα, ήταν ο Αλ Γκορ.
Στις πετρελαϊκές εταιρίες σήμανε συναγερμός. Αμέσως, σχημάτισαν συμμαχίες με εταιρίες άλλων τομέων, οι οποίες με τη σειρά τους ανησυχούσαν για μια πιθανή άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Επιστράτευσαν, επίσης, μερικούς επιστήμονες που δεν συμμερίζονταν τις απόψεις των ανήσυχων συναδέλφων τους, όπως τον Πάτρικ Μίκαελς του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια.
Στόχος του βιομηχανικού λόμπι ήταν να προκληθούν αμφιβολίες γύρω από τα επιστημονικά ευρήματα. «Θα έχουμε νικήσει όταν θα αναγνωρίζει ο μέσος πολίτης τις αβεβαιότητες της κλιματικής επιστήμης», αναφερόταν σε έκθεση του πετρελαϊκού λόμπι «Global Climate Science Team».
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια επικίνδυνη δυναμική. Οποιοσδήποτε ερευνητής εξέφραζε αμφιβολίες για τα ευρήματα κινδύνευε να παίζει άθελά του το παιχνίδι του βιομηχανικού λόμπι. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα στην υπόθεση του «Climategate». Φοβούμενοι ότι το λόμπι θα εκμεταλλευόταν τις αμφιβολίες τους, πολλοί ερευνητές προτίμησαν να αποκρύψουν τα συμπέρασμά τους από την κοινή γνώμη.
Στο μεταξύ, το λόμπι ξοδεύει δισεκατομμύρια δολάρια σε εκστρατείες προπαγάνδας. Το 1991, το Information Council on the Environment, μια οργάνωση που δημιούργησαν οι αμερικανικές Εθνική Ένωση Άνθρακα, Ένωση Δυτικών Καυσίμων και το Ινστιτούτο Ηλεκτρισμού Εντισον, συνέταξε ένα πλάνο στρατηγικής με στόχο αυτούς που αποκαλούσε «λιγότερο μορφωμένα άτομα».
Η πρόταση ήταν μια εκστρατεία ενημέρωσης που θα «επανατοποθετούσε την υπερθέρμανση του πλανήτη στη σφαίρα της θεωρίας». Την ίδια στιγμή, η οργάνωση Global Climate Coalition, μια συμμαχία διάφορων επιχειρήσεων ενέργειας, επιχειρούσε να επηρεάσει τους αντιπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών και τα μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου.
Παρ'όλα αυτά, το λόμπι δεν είχε μεγάλη επιτυχία στη διεθνή σκηνή. Το 1997, η διεθνής κοινότητα υπέγραψε την πρώτη συμφωνία στη ιστορία για την προστασία του περιβάλλοντος: το Πρωτόκολλο του Κιότο. «Οι επιστήμονες είχαν απευθύνει μια προειδοποίηση, τα μέσα ενημέρωσης τη μεγέθυναν και οι πολιτικοί αντέδρασαν», επισημαίνει στο γερμανικό περιοδικό ο Πέτερ Βέινγκαρτ, καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Μπίελεφελντ της Γερμανίας.
Αυτό το διάστημα, πάντως, οι επιστήμονες δεν είχαν μείνει με σταυρωμένα χέρια. Αρκετά πριν από τη διάσκεψη του Κιότο για το κλίμα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κορυφαίοι επιστήμονες συμμάχησαν για να ασκήσουν πίεση στη βιομηχανία και τους πολιτικούς. Τον Αύγουστο του 1997 η Greenpeace απέστειλε επιστολή στην εφημερίδα "Times", απευθύνοντας έκκληση προς τους Βρετανούς επιστήμονες.
Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, μια ομάδα ερευνητών - ενεργώντας κατά τα φαινόμενα για λογαριασμό της WWF - έστειλαν ηλεκτρονικά μηνύματα σε εκατοντάδες συναδέλφους τους, καλώντας τους να υπογράψουν μια έκκληση προς τους πολιτικούς σχετικά με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Κάποιοι επιστήμονες, πάντως, βρήκαν αυτή την τακτική κάπως αμφιλεγόμενη, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες εκκλήσεις ήταν εξίσου «ανέντιμες» με την προπαγάνδα του λόμπι. «Προσωπικές απόψεις - είχε δηλώσει τότε ο Αμερικανός παλαιοκλιματολόγος Τομ Γουίγκλι - δεν πρέπει να συγχέονται με τα επιστημονικά δεδομένα».
Η θέση του Γουίγκλι βρήκε δεν βρήκε και πολλούς υποστηρικτές στην επιστημονική κοινότητα. Και σύντομα η μάχη έγινε ένας πόλεμος κυριαρχίας στα μίντια. Τα μέσα ενημέρωσης κατηγορήθηκαν ότι έδιναν συχνά βήμα στους σκεπτικιστές και μάλιστα χωρίς να έχουν οι απόψεις των τελευταίων επιστημονική βάση. Μακροπρόθεσμα, όμως, κέρδισαν οι επιστήμονες.
Όπως παρατηρεί ο κοινωνιολόγος Χανς Πέτερς τα μέσα ενημέρωσης δίνουν πλέον ιδιαίτερη βαρύτητα στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πλήρους ευθυγράμμισης ανάμεσα στους επιστήμονες και τους δημοσιογράφους.
Το Climategate είναι προϊόν αυτού του πολέμου. Οι επιστήμονες δεν θέλουν να δημοσιοποιούν τις υποθέσεις τους και τις επιφυλάξεις τους για να μην εκμεταλλεύεται αυτές τις αμφιβολίες το λόμπι και οι σκεπτικιστές. Από την άλλη πλευρά, τα μέσα ενημέρωσης δεν ενδιαφέρονται για τις επιστημονικές υποθέσεις, θέλουν τελικά συμπεράσματα που να βγάζουν έναν καλό τίτλο στα άρθρα τους.
Αυτός είναι ένας δεύτερος λόγος που η επιστημονική κοινότητα προδίδει κάποιες φορές τον ρόλο της: προκειμένου να φτάσει ο συναγερμός στην κοινή γνώμη, οι ερευνητές «φουσκώνουν» κάπως την είδηση. Κι έτσι δημιουργείται μια δυσάρεστη κατάσταση: Αν δεν χτυπήσουν συναγερμό οι επιστήμονες θα κατηγορηθούν ότι δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Από την άλλη, εάν δεν επαληθευτούν οι προβλέψεις τους δέχονται επικρίσεις.
Κατά πάσα πιθανότατα, όμως, τα κλιματολογικά ευρήματα θα παραμείνουν διφορούμενα ακόμη και εάν προοδεύσει και άλλο η επιστήμη σε αυτόν κλάδο. Κι όπως επισημαίνει ο καθηγητής της Φιλοσοφίας της Επιστήμης Σίλβιο Φούντοβιτς, αυτό είναι κάτι που πρέπει να αντιληφθούν οι ειδικοί και - πολύ περισσότερο - οι μη ειδικοί.
Πηγή:ΑΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου