Χτες το πρωί εμφανίστηκε στο BBC ο Nassim Taleb ο οποίος είναι ένας από τους λίγους διαχειριστές στον κόσμο που πρέπει κάποιοι να ακούνε προσεκτικά, ίσως επειδή είναι και ο μόνος που διαβάζει Καβάφη. Τον διάβασα πρώτη φορά γύρω στο 2000 όταν ήταν ακόμη άσημος (νομίζω ακόμη δεν είχε εκδόσει τα βιβλία που αργότερα έγιναν best sellers).
Στη σύντομη συνέντευξη που έδωσε χτες είπε ότι η παγκόσμια οικονομία έχει ένα καρκίνωμα, το καρκίνωμα του δημοσίου χρέους. Τα ιδιωτικά χρέη είπε, μετατράπηκαν σε δημόσια χρέη για να ανακοπεί η φόρα της παγκόσμιας κρίσης, και τώρα τα δημόσια χρέη τραβάνε την παγκόσμια οικονομία και πάλι προς τα κάτω. Μπορεί η κρίση του χρέους, όπως ανέφερε, να ξεκίνησε από την Ελλάδα και να επεκτάθηκε στη Νότιο Ευρώπη αλλά όλος ο δυτικός κόσμος ζει με δανεικά. Πάνω κάτω όλες οι χώρες (και κυρίως οι μεγάλες) βρίσκονται σε μια κατάσταση αντίστοιχη της ελληνικής και ήρθε η ώρα που κάποιος πρέπει να πληρώσει!
Η δημοσιογράφος του BBC ρώτησε τον Taleb
αν αυτό θα απαιτούσε την αλλαγή του κοινωνικού συμβολαίου που διαμορφώθηκε ήδη από την εποχή του τέλους του Β'παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη, και ο Taleb της απάντησε ότι αυτό έγινε στην Ελλάδα με τα μέτρα που πάρθηκαν. Ποιος όμως θα εφαρμόσει παρόμοια μέτρα στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο παρέχοντας παράλληλα και ανάλογες χρηματοδοτήσεις ή εγγυήσεις, ρώτησε;....Η παρουσιάστρια ρώτησε επίσης τον Taleb για την μεγάλη διακύμανση στην Wall Street την προηγούμενη εβδομάδα (επειδή στα βιβλία του και στα μοντέλα του ασχολείται με παρόμοια θέματα), αυτός γέλασε με πολύ νόημα με την ερώτηση και είπε ότι δεν μπορεί να μιλήσει για το θέμα αυτό (είναι διαχειριστής ενός hedge fund) αλλά στην παρούσα φάση το κύριο πρόβλημά μας είναι το παγκόσμιο χρέος.
Έτσι, είναι σαφές ότι μέσα στο παραπάνω οικονομικό περιβάλλον η Ελλάδα θα δυσκολευτεί πολύ να αποφύγει την Βορειοκορεοποίησή της...Πριν ακόμη ξεχαστεί η φράση "οι κόποι και οι θυσίες του λαού θα πιάσουν τόπο" έχουμε μπαράζ διεθνών δηλώσεων για το ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να τα καταφέρει (δες τα προτεινόμενα άρθρα παραπλεύρως), κάτι το οποίο ήταν πολύ ξεκάθαρο και από την αρχή. Ο ΓΑΠ έχει χρέος να λέει ότι θα πετύχουμε, ότι θα τα καταφέρουμε κτλ, άλλωστε είναι πρωθυπουργός, μεταξύ μας όμως μπορούμε αντικειμενικά να λέμε προς τα που πάνε οι πιθανότητες.
Τα μέτρα που πάρθηκαν από το ΔΝΤ-ΕΕ θεωρήθηκαν από τους διεθνείς παρατηρητές και από τις αγορές ως τα ελάχιστα απαραίτητα για την δυσχερή κατάσταση που είχαμε περιέλθει και μπορεί να μην το είπαν δημόσια αλλά ήδη πριν στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών από την πρώτη δόση μέτρων σκεφτόταν ήδη τη δεύτερη δόση....
Από τη μια όμως οι δολοφονίες των παιδιών στην Marfin, από την άλλη ο όγκος και ο παλμός των διαδηλώσεων καθώς και τα γκάλοπς μαζί με την δυσφορία κατά του πολιτικού συστήματος, έκαναν σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ούτε 2η, ούτε 3η, ούτε 4η δόση μέτρων όπως πίστευαν τα στελέχη του ΔΝΤ και της ΕΕ. Ή τουλάχιστον δεν μπορεί να υπάρξει χειροκίνητη 2η, 3η και 4η δόση μέτρων. Και όχι μόνο αυτό αλλά όπως έχουμε πει χίλιες φορές και το λένε τώρα και οι διεθνείς παρατηρητές, η επικείμενη ύφεση θα είναι τόσο μεγάλη που θα αυξήσει ανεξέλεγκτα το δημόσιο χρέος το οποίο εξ ορισμού μετριέται ως ποσοστό του ΑΕΠ και όχι ως απόλυτο μέγεθος.
Έτσι, τώρα οι δανειστές μας, εμμέσως πλην σαφώς, μας πιέζουν από μόνοι τους να κάνουμε αναδιάρθρωση χρέους και να βγούμε από την ΟΝΕ υποτιμώντας τη δραχμή αφού βλέπουν ότι η χρεωκοπία είναι βέβαιη ενώ στις αγορές τέτοιες καθυστερήσεις ψευδαισθήσεων πάντοτε πληρώνονται στο πολλαπλάσιο.
Βεβαίως είτε η αριστερά, είτε οποιοσδήποτε άλλος δεν έχει να πανηγυρίσει για τίποτα από την έξοδό μας από την ΟΝΕ και την υποτίμηση της δραχμής σε μια χώρα που εισάγει τα πάντα πλην του αέρα και η οποία δεν εξάγει τίποτα για να κερδίσει δεν θα είναι και πάλι πραγματική λύση. Δυστυχώς το ελληνικό οικονομικό πρόβλημα μπορεί να λυθεί μόνο με καταβαράθρωση του βιωτικού επιπέδου του Έλληνα. Δηλαδή να γίνουν οι Έλληνες τόσο φτωχοί που θα σταματήσουν να μπορούν να αγοράζουν αλλοδαπά προιόντα ενώ το βιωτικό τους επίπεδο θα έχε πέσει τόσο που θα ανταγωνιζόμαστε την Βουλγαρία και την Τουρκία σε μισθούς.
Οι ξένοι όμως δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα. Γι' αυτούς η έξοδός μας από την ΟΝΕ θα ήταν σαν μια θυσία της Ιφιγένειας που θα εξευμένιζε τους διαχειριστές των αγορών. Θυσία που σε συμβολικό επίπεδο θα έδειχνε ότι όποιος δεν μπορεί να προσαρμοστεί θα αποβάλλεται από το ευρώ. Έτσι, με αυτή την επίδειξη αποφασιστικότητας το ευρώ, ανεξαρτήτως του ήδη προεξοφλημένου διεθνούς κόστους της χρεωκοπίας μας, θα γινόταν πιο σκληρό. Ήδη οι αμερικάνοι πιέζουν για την αποπομπή μας από την ΟΝΕ αφού βλέπουν ότι η συμμετοχή μας ρίχνει το ευρώ και κάνει έτσι τα αμερικανικά προιόντα λιγότερο ανταγωνιστικά ενώ παράλληλα η παρούσα αναταραχή αποτελεί μιας πρώτης τάξεως δικαιολογία για διόρθωση των αγορών που κυριολεκτικά διψάνε για ξετίναγμα προς τα κάτω και κρατιούνται έως τώρα με μεγάλες προσπάθειες και παρεμβάσεις.
Όλοι όμως κάνουν λάθος, κάνουν λάθος γιατί ανεξάρτητα από εμάς, αντι να αναζητούν λύσεις στα προβλήματα, ψάχνουν για ημήμετρα, για μέτρα εξευμενισμού των αγορών, για εξοικονόμηση λίγου χρόνου και για αναβολή στην αναβολή των δύσκολων αποφάσεων και της αυτοκριτικής. Απλά αναβάλουν το αναπόφευκτο γι' αυτούς που έχουν τα ίδια με εμάς προβλήματα. Το ελαφρυντικό τους είναι ότι δεν έχουν εναλλακτικά μοντέλα να εφαρμόσουν. Τόσα χρόνια ήταν τόσο σίγουροι για το οικονομικό μοντέλο που ακολουθούσαν που εξόντωσαν κάθε άλλη άποψη. Ακόμη και σε εντελώς θεωρητικό και πιθανολογικό επίπεδο.
Και τι σημαίνει ότι οι δυτικές κοινωνίες ζούσαν για μεγάλο διάστημα πέρα από τις πραγματικές τους δυνατότητες (όπως είπε η Μέρκελ); Σημαίνει ότι η οικονομική ευμάρεια που βίωναν οι πολίτες του δυτικού κόσμου (όσοι την βίωναν) δεν ήταν πραγματική αφού σήμερα απαιτείται αναδρομική μείωση του βιωτικού επιπέδου, και έτσι οδήγησε άδικα στην υπερεκτίμηση του παρόντος υπερφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου που σήμερα μας οδηγεί αναπόφευκτα μερικές δεκαετίες πίσω.
Έτσι, όπως θα έλεγε ο Taleb και ο Καβάφης: "Μέσα στον φόβο και στες υποψίες, με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια, λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε για ν' αποφύγουμε τον βέβαιο τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί. Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα(ή δεν τ' ακούσαμε ή δεν τα νοιώσαμε καλά). άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν, εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας, κι ανέτοιμους - που πια καιρός- μας συνεπαίρνει".
Greek Rider
Στη σύντομη συνέντευξη που έδωσε χτες είπε ότι η παγκόσμια οικονομία έχει ένα καρκίνωμα, το καρκίνωμα του δημοσίου χρέους. Τα ιδιωτικά χρέη είπε, μετατράπηκαν σε δημόσια χρέη για να ανακοπεί η φόρα της παγκόσμιας κρίσης, και τώρα τα δημόσια χρέη τραβάνε την παγκόσμια οικονομία και πάλι προς τα κάτω. Μπορεί η κρίση του χρέους, όπως ανέφερε, να ξεκίνησε από την Ελλάδα και να επεκτάθηκε στη Νότιο Ευρώπη αλλά όλος ο δυτικός κόσμος ζει με δανεικά. Πάνω κάτω όλες οι χώρες (και κυρίως οι μεγάλες) βρίσκονται σε μια κατάσταση αντίστοιχη της ελληνικής και ήρθε η ώρα που κάποιος πρέπει να πληρώσει!
Η δημοσιογράφος του BBC ρώτησε τον Taleb
αν αυτό θα απαιτούσε την αλλαγή του κοινωνικού συμβολαίου που διαμορφώθηκε ήδη από την εποχή του τέλους του Β'παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη, και ο Taleb της απάντησε ότι αυτό έγινε στην Ελλάδα με τα μέτρα που πάρθηκαν. Ποιος όμως θα εφαρμόσει παρόμοια μέτρα στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο παρέχοντας παράλληλα και ανάλογες χρηματοδοτήσεις ή εγγυήσεις, ρώτησε;....Η παρουσιάστρια ρώτησε επίσης τον Taleb για την μεγάλη διακύμανση στην Wall Street την προηγούμενη εβδομάδα (επειδή στα βιβλία του και στα μοντέλα του ασχολείται με παρόμοια θέματα), αυτός γέλασε με πολύ νόημα με την ερώτηση και είπε ότι δεν μπορεί να μιλήσει για το θέμα αυτό (είναι διαχειριστής ενός hedge fund) αλλά στην παρούσα φάση το κύριο πρόβλημά μας είναι το παγκόσμιο χρέος.
Έτσι, είναι σαφές ότι μέσα στο παραπάνω οικονομικό περιβάλλον η Ελλάδα θα δυσκολευτεί πολύ να αποφύγει την Βορειοκορεοποίησή της...Πριν ακόμη ξεχαστεί η φράση "οι κόποι και οι θυσίες του λαού θα πιάσουν τόπο" έχουμε μπαράζ διεθνών δηλώσεων για το ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να τα καταφέρει (δες τα προτεινόμενα άρθρα παραπλεύρως), κάτι το οποίο ήταν πολύ ξεκάθαρο και από την αρχή. Ο ΓΑΠ έχει χρέος να λέει ότι θα πετύχουμε, ότι θα τα καταφέρουμε κτλ, άλλωστε είναι πρωθυπουργός, μεταξύ μας όμως μπορούμε αντικειμενικά να λέμε προς τα που πάνε οι πιθανότητες.
Τα μέτρα που πάρθηκαν από το ΔΝΤ-ΕΕ θεωρήθηκαν από τους διεθνείς παρατηρητές και από τις αγορές ως τα ελάχιστα απαραίτητα για την δυσχερή κατάσταση που είχαμε περιέλθει και μπορεί να μην το είπαν δημόσια αλλά ήδη πριν στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών από την πρώτη δόση μέτρων σκεφτόταν ήδη τη δεύτερη δόση....
Από τη μια όμως οι δολοφονίες των παιδιών στην Marfin, από την άλλη ο όγκος και ο παλμός των διαδηλώσεων καθώς και τα γκάλοπς μαζί με την δυσφορία κατά του πολιτικού συστήματος, έκαναν σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ούτε 2η, ούτε 3η, ούτε 4η δόση μέτρων όπως πίστευαν τα στελέχη του ΔΝΤ και της ΕΕ. Ή τουλάχιστον δεν μπορεί να υπάρξει χειροκίνητη 2η, 3η και 4η δόση μέτρων. Και όχι μόνο αυτό αλλά όπως έχουμε πει χίλιες φορές και το λένε τώρα και οι διεθνείς παρατηρητές, η επικείμενη ύφεση θα είναι τόσο μεγάλη που θα αυξήσει ανεξέλεγκτα το δημόσιο χρέος το οποίο εξ ορισμού μετριέται ως ποσοστό του ΑΕΠ και όχι ως απόλυτο μέγεθος.
Έτσι, τώρα οι δανειστές μας, εμμέσως πλην σαφώς, μας πιέζουν από μόνοι τους να κάνουμε αναδιάρθρωση χρέους και να βγούμε από την ΟΝΕ υποτιμώντας τη δραχμή αφού βλέπουν ότι η χρεωκοπία είναι βέβαιη ενώ στις αγορές τέτοιες καθυστερήσεις ψευδαισθήσεων πάντοτε πληρώνονται στο πολλαπλάσιο.
Βεβαίως είτε η αριστερά, είτε οποιοσδήποτε άλλος δεν έχει να πανηγυρίσει για τίποτα από την έξοδό μας από την ΟΝΕ και την υποτίμηση της δραχμής σε μια χώρα που εισάγει τα πάντα πλην του αέρα και η οποία δεν εξάγει τίποτα για να κερδίσει δεν θα είναι και πάλι πραγματική λύση. Δυστυχώς το ελληνικό οικονομικό πρόβλημα μπορεί να λυθεί μόνο με καταβαράθρωση του βιωτικού επιπέδου του Έλληνα. Δηλαδή να γίνουν οι Έλληνες τόσο φτωχοί που θα σταματήσουν να μπορούν να αγοράζουν αλλοδαπά προιόντα ενώ το βιωτικό τους επίπεδο θα έχε πέσει τόσο που θα ανταγωνιζόμαστε την Βουλγαρία και την Τουρκία σε μισθούς.
Οι ξένοι όμως δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα. Γι' αυτούς η έξοδός μας από την ΟΝΕ θα ήταν σαν μια θυσία της Ιφιγένειας που θα εξευμένιζε τους διαχειριστές των αγορών. Θυσία που σε συμβολικό επίπεδο θα έδειχνε ότι όποιος δεν μπορεί να προσαρμοστεί θα αποβάλλεται από το ευρώ. Έτσι, με αυτή την επίδειξη αποφασιστικότητας το ευρώ, ανεξαρτήτως του ήδη προεξοφλημένου διεθνούς κόστους της χρεωκοπίας μας, θα γινόταν πιο σκληρό. Ήδη οι αμερικάνοι πιέζουν για την αποπομπή μας από την ΟΝΕ αφού βλέπουν ότι η συμμετοχή μας ρίχνει το ευρώ και κάνει έτσι τα αμερικανικά προιόντα λιγότερο ανταγωνιστικά ενώ παράλληλα η παρούσα αναταραχή αποτελεί μιας πρώτης τάξεως δικαιολογία για διόρθωση των αγορών που κυριολεκτικά διψάνε για ξετίναγμα προς τα κάτω και κρατιούνται έως τώρα με μεγάλες προσπάθειες και παρεμβάσεις.
Όλοι όμως κάνουν λάθος, κάνουν λάθος γιατί ανεξάρτητα από εμάς, αντι να αναζητούν λύσεις στα προβλήματα, ψάχνουν για ημήμετρα, για μέτρα εξευμενισμού των αγορών, για εξοικονόμηση λίγου χρόνου και για αναβολή στην αναβολή των δύσκολων αποφάσεων και της αυτοκριτικής. Απλά αναβάλουν το αναπόφευκτο γι' αυτούς που έχουν τα ίδια με εμάς προβλήματα. Το ελαφρυντικό τους είναι ότι δεν έχουν εναλλακτικά μοντέλα να εφαρμόσουν. Τόσα χρόνια ήταν τόσο σίγουροι για το οικονομικό μοντέλο που ακολουθούσαν που εξόντωσαν κάθε άλλη άποψη. Ακόμη και σε εντελώς θεωρητικό και πιθανολογικό επίπεδο.
Και τι σημαίνει ότι οι δυτικές κοινωνίες ζούσαν για μεγάλο διάστημα πέρα από τις πραγματικές τους δυνατότητες (όπως είπε η Μέρκελ); Σημαίνει ότι η οικονομική ευμάρεια που βίωναν οι πολίτες του δυτικού κόσμου (όσοι την βίωναν) δεν ήταν πραγματική αφού σήμερα απαιτείται αναδρομική μείωση του βιωτικού επιπέδου, και έτσι οδήγησε άδικα στην υπερεκτίμηση του παρόντος υπερφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου που σήμερα μας οδηγεί αναπόφευκτα μερικές δεκαετίες πίσω.
Έτσι, όπως θα έλεγε ο Taleb και ο Καβάφης: "Μέσα στον φόβο και στες υποψίες, με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια, λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε για ν' αποφύγουμε τον βέβαιο τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί. Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα(ή δεν τ' ακούσαμε ή δεν τα νοιώσαμε καλά). άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν, εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας, κι ανέτοιμους - που πια καιρός- μας συνεπαίρνει".
Greek Rider
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου