Ο Χίτλερ στα Καρτούν του Κόσμου.

Την προσωπική του συλλογή από... καρτούν διέθετε ο Αδόλφος Χίτλερ, η οποία μέχρι το 1933 αριθμούσε αρκετές εκατοντάδες, ορισμένα από τα οποία τα είχε ζητήσει ο ίδιος από γνωστούς καλλιτέχνες όπως ο David Low.

To 1932, o Χίτλερ έδειξε ένα ιδιαίτερα σαρκαστικό καρτούν στον φίλο του Ernst «Putzi» Hanfstaeng, τον υπουργό Ξένου Τύπου του, επισημαίνοντας ότι προσβλέπει στην εποχή που θα μπορεί να καταπνίγει τέτοια έργα. Ο Hanfstaeng αντιπρότεινε τότε την ιδέα να χρησιμοποιήσει τα καρτούν που επιτίθενται στον Χίτλερ εναντίον των ίδιων, επισημαίνοντας τα «λάθη» στις υποθέσεις των σκιτσογράφων. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ασυνήθιστο και ιδιαίτερα πετυχημένο βιβλίο με τον τίτλο «Ο Χίτλερ στα Καρτούν του Κόσμου», το οποίο εκδόθηκε από έναν ελάχιστα γνωστό εκδοτικό οίκο με σκοπό να φανεί ως μια «ανεπίσημη» και συνεπώς «ανεξάρτητη» ανάλυση....Το 175σέλιδο βιβλίο περιλάμβανε 71 καρτούν, ταξινομημένα με χρονολογική σειρά (1924-1933) στις δεξιές σελίδες και σχόλια από τον Hanfstaeng στις αριστερές σελίδες.

Όπως έγραψε ο Hanfstaeng στην αυτοβιογραφία του, το βιβλίο γράφτηκε σε συνεννόηση με τον Χίτλερ, με σκοπό να ανατρέψει τα «ψέματα» της προπαγάνδας των καρτούν. Πρόκειται ακριβώς για αυτό που προσπάθησε να κάνει ο Hanfstaeng με τα σχόλιά του. Εκ των υστέρων, συνειδητοποιεί κάποιος ότι η σύνθεση του βιβλίου αποτελεί μια αποκάλυψη. Μέχρι το 1932, η πλειοψηφία των καρτούν είναι από Γερμανούς δημοσιογράφους, ενώ μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, τον Ιανουάριο του 1933, η σύνθεσή του αλλάζει. Από τα 36 καρτούν του 1933, μόλις δύο είναι Γερμανών, ένα ενός Αυστριακού σκιτσογράφου, ενώ τα υπόλοιπα είναι ξένων καλλιτεχνών. Μια αιτιολόγηση του τελευταίου μπορεί να βρεθεί στη λίστα των δημοσιογράφων που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, όπου η φράση «δεν κυκλοφορεί πλέον» συνοδεύει τα ονόματα πολλών Γερμανικών εφημερίδων.

Η επιλογή των καρτούν αποκαλύπτει στοιχεία για την ανασφάλεια του Χίτλερ. Το βιβλίο γράφτηκε αποκλειστικά για το γερμανικό κοινό και δεν κυκλοφόρησε ποτέ μεταφρασμένο. Δεκατέσσερα από τα καρτούν που επιλέχτηκαν για την αντίκρουση των κατηγοριών απαντούν στο δημοφιλές την εποχή εκείνη ερώτημα: Ποιος ελέγχει στην πραγματικότητα τον Χίτλερ; Από τα συνολικά 14, τα μισά αφορούσαν κατηγορίες ότι ο Χίτλερ ήταν εργαλείο του εξορισμένου Κάισερ, μέσω του γιου του August Wilhelm, ενός προεξέχοντος μέλους του κόμματος των Ναζί. Αποκαλυπτικά είναι και τα καρτούν που απεικονίζουν τον βίαιο ρόλο του ναζιστικού κόμματος για την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.

Μόλις 7 καρτούν ασχολούνται με το εβραϊκό ζήτημα. Όλα κυκλοφόρησαν το 1933, λίγο πριν την «Εβραϊκή Ημέρα Μποϊκοτάζ», την 1η Απριλίου, κατά την οποία οι Ναζί παρότρυναν τους «αληθινούς» Γερμανούς να μποϊκοτάρουν τις επιχειρήσεις που ανήκαν σε Εβραίους επιχειρηματίες.

Άξιζε τον κόπο; Σε όρους προπαγάνδας, μάλλον όχι. Το λάθος του Hanfstaengl ήταν να εναντιωθεί στα σκίτσα με τα λόγια. Καλλιτεχνικά, υπολείπεται του πνεύματος και της καυστικότητας των καρτούν και οι απαντήσεις του είναι, κατά κύριο λόγο, προβλέψιμες επαναλήψεις της προπαγάνδας του κόμματος.
Πηγή: www.politicalcartoon.co.uk - www.tvxs.gr